English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 375
ऋषिः - कृष्ण आङ्गिरसः
देवता - इन्द्रः
छन्दः - जगती
स्वरः - निषादः
काण्ड नाम - ऐन्द्रं काण्डम्
0
अ꣡च्छा꣢ व꣣ इ꣡न्द्रं꣢ म꣣त꣡यः꣢ स्व꣣र्यु꣡वः꣢ स꣣ध्री꣢ची꣣र्वि꣡श्वा꣢ उश꣣ती꣡र꣢नूषत । प꣡रि꣢ ष्वजन्त꣣ ज꣡न꣢यो꣣ य꣢था꣣ प꣢तिं꣣ म꣢र्यं꣣ न꣢ शु꣣न्ध्युं꣢ म꣣घ꣡वा꣢नमू꣣त꣡ये꣢ ॥३७५॥
स्वर सहित पद पाठअ꣡च्छ꣢꣯ । वः꣣ । इ꣡न्द्र꣢꣯म् । म꣣त꣡यः꣢ । स्व꣣र्यु꣡वः꣢ । स꣣ध्री꣡चीः꣢ । स꣣ । ध्री꣡चीः꣢꣯ । वि꣡श्वाः꣢꣯ । उ꣣शतीः꣢ । अ꣣नूषत । प꣡रि꣢꣯ । स्व꣣जन्त । ज꣡न꣢꣯यः । य꣡था꣢꣯ । प꣡ति꣢꣯म् । म꣡र्य꣢꣯म् । न । शु꣣न्ध्यु꣢म् । म꣣घ꣡वा꣢नम् । ऊ꣣त꣡ये꣢ ॥३७५॥
स्वर रहित मन्त्र
अच्छा व इन्द्रं मतयः स्वर्युवः सध्रीचीर्विश्वा उशतीरनूषत । परि ष्वजन्त जनयो यथा पतिं मर्यं न शुन्ध्युं मघवानमूतये ॥३७५॥
स्वर रहित पद पाठ
अच्छ । वः । इन्द्रम् । मतयः । स्वर्युवः । सध्रीचीः । स । ध्रीचीः । विश्वाः । उशतीः । अनूषत । परि । स्वजन्त । जनयः । यथा । पतिम् । मर्यम् । न । शुन्ध्युम् । मघवानम् । ऊतये ॥३७५॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 375
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 4; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 4; मन्त्र » 6
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 4; खण्ड » 3;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 4; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 4; मन्त्र » 6
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 4; खण्ड » 3;
Acknowledgment
विषय - जगदीश्वराची स्तुती
शब्दार्थ -
(स्वर्युवः) विवेक- प्रकाशाची कामना करणाऱ्या (सधीचीः) मिळून उद्यम वा कार्य करणाऱ्या तसेच (उशतीः) प्रीतिमयी अशा (विश्वाः) माझी सर्व (मूतयः) बुद्धी वा सर्व विचार (इन्द्रं वः) आपण जे माझे (हृदय - सम्राट त्या आपणाकडे) (अच्छ) अभिमुख होऊन (तुम्हाला उद्देशून) (अनूषत) तुमची स्तुती करीत आहेत. तसेच माझी बुद्धी (ऊतये) रक्षणाकरिता (मर्य न शुन्ध्यम्) अग्नीप्रमाणे शोधक व (मघवानम्) ऐश्वर्यवान, ऐश्वर्यदाता अशा आपणास (परिष्वजन्त) आलिंगन करीत आहे. (जनयः) जसे पत्नी (यचा पतिम्) आपल्या पतीला प्रेमाने कवटाळते. तद्वत माझी वाणी आपले ध्यान आबद्ध करीत आहे.।। ६।।
भावार्थ - जो परमेश्वर अग्नीप्रमाणे आमच्या हृदयाचा शोधक (सुद्धिकारक व सद्विचाररूप ऐश्वर्य देणारा आहे. सर्वांनी त्या परमेश्वराकडे आपले विचार वळविले पाहिजेत.।। ६।।
विशेष -
या मंत्रात दोनदा उपमा अलंकार आले आहेत. (‘मर्त्यं न शुन्ध्यम्’ आणि ‘जनयः यथा पतिम्’)।। ६।।