English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 17/ मन्त्र 2
यु॒नक्त॒ सीरा॒ वि यु॒गा त॑नोत कृ॒ते योनौ॑ वपते॒ह बीज॑म्। वि॒राजः॒ श्नुष्टिः॒ सभ॑रा असन्नो॒ नेदी॑य॒ इत्सृ॒ण्यः॑ प॒क्वमा य॑वन् ॥
स्वर सहित पद पाठयु॒नक्त॑ । सीरा॑ । वि । यु॒गा । त॒नो॒त॒ । कृ॒ते । योनौ॑ । व॒प॒त॒ । इ॒ह । बीज॑म् । वि॒ऽराज॑: । श्नुष्टि॑: । सऽभ॑रा: । अ॒स॒त् । न॒: । नेदी॑य: । इत् । सृ॒ण्य᳡: । प॒क्वम् । आ । य॒व॒न् ॥१७.२॥
स्वर रहित मन्त्र
युनक्त सीरा वि युगा तनोत कृते योनौ वपतेह बीजम्। विराजः श्नुष्टिः सभरा असन्नो नेदीय इत्सृण्यः पक्वमा यवन् ॥
स्वर रहित पद पाठयुनक्त । सीरा । वि । युगा । तनोत । कृते । योनौ । वपत । इह । बीजम् । विऽराज: । श्नुष्टि: । सऽभरा: । असत् । न: । नेदीय: । इत् । सृण्य: । पक्वम् । आ । यवन् ॥१७.२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 17; मन्त्र » 2
मन्त्र विषय - কৃষিবিদ্যোপদেশঃ
भाषार्थ -
(বিরাজঃ) হে শোভায়মান [কৃষকগণ !] (সীরা=সীরাণি) লাঙলকে (যুনক্ত) যুক্ত করো, (যুগা=যুগানি) জোয়ালকে (বিতনোত) বিস্তৃত করো, এবং (কৃতে) প্রস্তুত/কর্ষিত (যোনৌ) ভূমিতে/জমিতে (ইহ) এখানে (বীজম্) বীজ (বপত) বপন করো। (শ্নুষ্টিঃ) [তোমাদের] অন্নের ফসল (নঃ) আমাদের জন্য (সভরাঃ) ভরপুর (অসৎ) হোক, (সৃণ্যঃ) কাস্তে (ইৎ) ও (পক্বম্) পক্ক অন্নকে (নেদীয়ঃ) অধিক নিকটে (আ যবন্) নিয়ে আসবে/আসুক ॥২॥
भावार्थ - চতুর কৃষক যথাবিধি ভূমি কর্ষণ করে উত্তম বীজ বপন আদি সাধন দ্বারা উত্তম অন্ন আদি প্রাপ্ত করে, এই সিদ্ধান্তের ভিত্তিতে বিদ্বান্ বলবান্ স্ত্রী পুরুষ ব্রহ্মচর্য পালনের মাধ্যমে যথাবৎ ক্রিয়ার সাথে বলবান্ বুদ্ধিমান্ এবং আয়ুষ্মান্ সন্তান উৎপন্ন করে। দেখো-শ্রীমদ্দয়ানন্দকৃত সংস্কারবিধি গর্ভাধান প্রকরণ ॥২॥ এই মন্ত্র কিছু পদ ভেদে ঋ০ ১০।১০১।৩ এবং য০ ১২।৬৮ এ আছে ॥
इस भाष्य को एडिट करें