पदार्थः -
(सः) असौ सोमः जगत्स्रष्टा परमेश्वरः (उभे रोदसी) उभे द्यावापृथिव्यौ, पृथिवीं द्युलोकवर्तिनः अन्यान् ग्रहोपग्रहांश्चेत्यर्थः (पुनानः) पवित्रीकुर्वाणः (सूरे उप) सूर्यस्य नियन्त्रणकक्षायाम् (दधानः) धारयन् (आ पप्राः) सूर्यप्रकाशेन आपूरितवानस्ति। (सः) असौ ते द्यावापृथिव्यौ (वि आवः च) विवृतवान् अस्ति च। [वृणोतेः लुङि ‘मन्त्रे घसह्वर०’। अ० २।४।८१ इति च्लेर्लुक्। ‘छन्दस्यपि दृश्यते’। अ० ६।४।७३ इत्याडागमः। संहितायां ‘वी’ इति छान्दसो दीर्घः, ‘षः’ इत्यत्र ‘पूर्वपदात्’ अ० ८।३।१०६ इति षत्वम्।] (सतः) विद्यमानस्य (यस्य) यस्य सोमस्य परमेश्वरस्य, येन सोमेन परमेश्वरेण रचिता इत्यर्थः (प्रिया) प्रियाः। [सुपां सुलुक्० अ० ७।१।३९ इति जसः आकारादेशः।] (प्रियसासः) प्रियस्य अभीष्टस्य दातारः पदार्थाः। [प्रियं सन्वन्ति ददति इति प्रियसाः। जसोऽसुगागमे प्रियसासः।] (ऊती) सर्वेषाम् ऊत्यै रक्षायै भवन्ति, सः अस्मभ्यम् (धनम्) ऐश्वर्यम् (प्र यंसत्) प्रयच्छतु, (कारिणे न) यथा कर्मकराय वेतनं दीयते तथा। [यंसत् इत्यत्र यच्छतेर्लेटि तिपि सिप् अडागमश्च] ॥२॥ अत्रोपमालङ्कारः। ‘प्रिया, प्रिय’ इति छेकानुप्रासः ॥२॥

भावार्थः - ब्रह्माण्डेऽस्मिन् द्यावापृथिवीधारणादिरूपा यापि व्यवस्था दृश्यते सा सर्वापि परमात्मकृतैव। यथा कर्मकराय वेतनं प्रदीयते तथा स्तोत्रे परमात्मा पुरुषार्थमैश्वर्यं च प्रयच्छति ॥२॥

इस भाष्य को एडिट करें