Loading...
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 32/ मन्त्र 28
    ऋषिः - मेधातिथिः काण्वः देवता - इन्द्र: छन्दः - निचृद्गायत्री स्वरः - षड्जः

    यो विश्वा॑न्य॒भि व्र॒ता सोम॑स्य॒ मदे॒ अन्ध॑सः । इन्द्रो॑ दे॒वेषु॒ चेत॑ति ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    यः । विश्वा॑नि । अ॒भि । व्र॒ता । सोम॑स्य । मदे॑ । अन्ध॑सः । इन्द्रः॑ । दे॒वेषु॑ । चेत॑ति ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    यो विश्वान्यभि व्रता सोमस्य मदे अन्धसः । इन्द्रो देवेषु चेतति ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    यः । विश्वानि । अभि । व्रता । सोमस्य । मदे । अन्धसः । इन्द्रः । देवेषु । चेतति ॥ ८.३२.२८

    ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 32; मन्त्र » 28
    अष्टक » 6; अध्याय » 3; वर्ग » 6; मन्त्र » 3

    पदार्थ -
    (यः) जो (अन्धसः) खाने के उपयोग में आने वाले पदार्थों के (सोमस्य) सौम्य रस के (मदे) हर्षदायक प्रभाव में (देवेषु) [राष्ट्र के] दिव्य गुणियों या इन्द्रियों को (विश्वानि) सब (व्रता) कृत्य व नियम (अभि चेतति) सिखाए (इन्द्रः) इन्द्र--राजा या आत्मा वही है ॥२८॥

    भावार्थ - खाने-पीने के उपयोग में आने वाले पदार्थों का सात्त्विक, राजसिक व तामसिक प्रभाव शरीर, मन व आत्मा पर पड़ता है; जैसा प्रभाव वैसा ही उसका मद या हर्ष होता है! राष्ट्र-निर्माता अथवा मानव-जीवन के कर्णधार जीव के लिए आवश्यक है कि वह अपनी इन्द्रियों को सौम्य बनाए ॥२८॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top