English
ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 78/ मन्त्र 1
प्रति॑ के॒तव॑: प्रथ॒मा अ॑दृश्रन्नू॒र्ध्वा अ॑स्या अ॒ञ्जयो॒ वि श्र॑यन्ते । उषो॑ अ॒र्वाचा॑ बृह॒ता रथे॑न॒ ज्योति॑ष्मता वा॒मम॒स्मभ्यं॑ वक्षि ॥
स्वर सहित पद पाठप्रति॑ । के॒तवः॑ । प्र॒थ॒माः । अ॒दृ॒श्र॒न् । ऊ॒र्ध्वाः । अ॒स्याः॒ । अ॒ञ्जयः॑ । वि । श्र॒य॒न्ते॒ । उषः॑ । अ॒र्वाचा॑ । बृ॒ह॒ता । रथे॑न । ज्योति॑ष्मता । वा॒मम् । अ॒स्मभ्य॑म् । व॒क्षि॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
प्रति केतव: प्रथमा अदृश्रन्नूर्ध्वा अस्या अञ्जयो वि श्रयन्ते । उषो अर्वाचा बृहता रथेन ज्योतिष्मता वाममस्मभ्यं वक्षि ॥
स्वर रहित पद पाठप्रति । केतवः । प्रथमाः । अदृश्रन् । ऊर्ध्वाः । अस्याः । अञ्जयः । वि । श्रयन्ते । उषः । अर्वाचा । बृहता । रथेन । ज्योतिष्मता । वामम् । अस्मभ्यम् । वक्षि ॥ ७.७८.१
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 78; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 5; वर्ग » 25; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 5; वर्ग » 25; मन्त्र » 1
विषय - गुणवती स्त्री
पदार्थ -
पदार्थ- (अस्याः) = उस विदुषी स्त्री के (प्रथमाः केतवः) = श्रेष्ठ गुण (रश्मिवत्) = प्रति (अदृश्रन्) = दिखाई दें। (अस्याः) = इसके (अञ्जयः) = गुण प्रकाशवत् (वि-श्रयन्ते) = विविध प्रकार से प्रकट हों। हे (उषः) = कान्तिमति ! तू (ज्योतिष्मता) = तेजस्वी, ज्ञानी (बृहता) = बड़े (अर्वाचा) = अश्व से चलनेवाले (रथेन) = रथ के समान दृढ़, रम्य, पति के साथ मिलकर (अस्मभ्यम्) = हमारे लिए (म्) = उत्तम गुणों को (वक्षि) धारण कर ।
भावार्थ - भावार्थ- विदुषी स्त्री तेजस्विनी, ज्ञानी तथा पुष्ट शरीरवाली होकर पति के साथ मिलकर अपने श्रेष्ठ गुणों को प्रदर्शित करे।
इस भाष्य को एडिट करें