English
साइडबार
ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 58/ मन्त्र 1
ऋषिः - मेध्यः काण्वः
देवता - विश्वे देवा ऋत्विजो वा
छन्दः - भुरिक्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
यमृ॒त्विजो॑ बहु॒धा क॒ल्पय॑न्त॒: सचे॑तसो य॒ज्ञमि॒मं वह॑न्ति । यो अ॑नूचा॒नो ब्रा॑ह्म॒णो यु॒क्त आ॑सी॒त्का स्वि॒त्तत्र॒ यज॑मानस्य सं॒वित् ॥
स्वर सहित पद पाठयम् । ऋ॒त्विजः॑ । ब॒हु॒धा । क॒ल्पय॑न्तः । सऽचे॑तसः । य॒ज्ञम् । इ॒मम् । वह॑न्ति । यः । अ॒नू॒चा॒नः । ब्रा॒ह्म॒णः । यु॒क्तः । आ॒सी॒त् । का । स्वि॒त् । तत्र॑ । यज॑मानस्य । स॒म्ऽवित् ॥
स्वर रहित मन्त्र
यमृत्विजो बहुधा कल्पयन्त: सचेतसो यज्ञमिमं वहन्ति । यो अनूचानो ब्राह्मणो युक्त आसीत्का स्वित्तत्र यजमानस्य संवित् ॥
स्वर रहित पद पाठयम् । ऋत्विजः । बहुधा । कल्पयन्तः । सऽचेतसः । यज्ञम् । इमम् । वहन्ति । यः । अनूचानः । ब्राह्मणः । युक्तः । आसीत् । का । स्वित् । तत्र । यजमानस्य । सम्ऽवित् ॥ ८.५८.१
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 58; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 4; वर्ग » 29; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 4; वर्ग » 29; मन्त्र » 1
विषय - अनूचान, ब्राह्मण युक्त
पदार्थ -
[१] (ऋत्विजः) = ऋत्विज् लोग (यं) = जिसको (बहुधा) = अनेक प्रकार से (कल्पयन्तः) = कल्पना का विषय बनाते हैं, (सचेतसः) = ज्ञानी पुरुष (इमं यज्ञं) = इस यज्ञ को (वहन्ति) = धारण करते हैं। ज्ञानी पुरुषों का जीवन यज्ञमय ही होता है। [२] (यः) = जो (अनूचानः) = ज्ञान का प्रवचन करनेवाला (ब्राह्मण:) = ब्रह्मवेत्ता पुरुष (युक्तः) = योगयुक्त (आसीत्) = होता है। (तत्र) = उस योग को करने पर (यजमानस्य) = इस यज्ञशील उपासक की (संवित्) = अनुभूति (स्वित्) = निश्चय से का आनन्दमयी होती है।
भावार्थ - भावार्थ - ज्ञानी पुरुष यज्ञशील होते हैं। ये ज्ञानी - ब्रह्मवेत्ता - योगी पुरुष एक अद्भुत आनन्द की अनुभूति को प्राप्त करते हैं।
इस भाष्य को एडिट करें