Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 1 के सूक्त 34 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 1/ सूक्त 34/ मन्त्र 12
    ऋषिः - हिरण्यस्तूप आङ्गिरसः देवता - अश्विनौ छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः

    आ नो॑ अश्विना त्रि॒वृता॒ रथे॑ना॒र्वाञ्चं॑ र॒यिं व॑हतं सु॒वीर॑म् । शृ॒ण्वन्ता॑ वा॒मव॑से जोहवीमि वृ॒धे च॑ नो भवतं॒ वाज॑सातौ ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    आ । नः॒ । अ॒श्वि॒ना॒ । त्रि॒ऽवृता॑ । रथे॑न । अ॒र्वाञ्च॑म् । र॒यिम् । व॒ह॒त॒म् । सु॒ऽवीर॑म् । शृ॒ण्वन्ता॑ । वा॒म् । अव॑से । जो॒ह॒वी॒मि॒ । वृ॒धे । च॒ । नः॒ । भ॒व॒त॒म् । वाज॑ऽसातौ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    आ नो अश्विना त्रिवृता रथेनार्वाञ्चं रयिं वहतं सुवीरम् । शृण्वन्ता वामवसे जोहवीमि वृधे च नो भवतं वाजसातौ ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    आ । नः । अश्विना । त्रिवृता । रथेन । अर्वाञ्चम् । रयिम् । वहतम् । सुवीरम् । शृण्वन्ता । वाम् । अवसे । जोहवीमि । वृधे । च । नः । भवतम् । वाजसातौ॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 1; सूक्त » 34; मन्त्र » 12
    अष्टक » 1; अध्याय » 3; वर्ग » 5; मन्त्र » 6

    भावार्थ -
    हे (अश्विना) नाना सुखों के भोगने हारे, एक दूसरे में हृदय से व्याप्त स्त्री पुरुषो! आप दोनों (नः) हमारे बीच में (त्रिवृता रथेन) त्रिचक्र रथ के समान मन, वाणी और प्राण तीन बल से चलने वाले, रमण साधन, रथ रूप देह से (सुवीरं रयिम्) उत्तम वीरों से युक्त ऐश्वर्य के समान उत्तम प्राणों से युक्त वीर्य को (वहतं) धारण करो। (शृण्वन्तौ) नाना विद्याओं का श्रवण करते हुए (वाम्) तुम दोनों को मैं, आचार्य (अवसे) ज्ञान की वृद्धि के लिये (जोवहीमि) उपदेश करता हूं। तुम दोनों (नः) हम लोगों के बीच (वाजसातौ) ज्ञानप्राप्ति, बल-प्राप्ति और ऐश्वर्य प्राप्ति के कार्य में, सन्तानों और शुभ कार्यों द्वारा (नः वृधे) हमें बढ़ाने के लिये (भवतम्) सदा तत्पर रहो। इति पञ्चमो वर्गः ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - हिरण्यस्तूप आङ्गिरस ऋषिः ॥ अश्विनौ देवते ॥ छन्दः—१, ६ विराड् जगती २, ३, ७, ८ निचृज्जगती । ५, १०, ११ जगती । ४ भुरिक् त्रिष्टुप् । १२ निचृत् त्रिष्टुप् । ९ भुरिक् पंक्तिः । द्वादशर्चं सूक्तम् ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top