English
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 106/ मन्त्र 11
ऋषिः - भुतांशः काश्यपः
देवता - अश्विनौ
छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
ऋ॒ध्याम॒ स्तोमं॑ सनु॒याम॒ वाज॒मा नो॒ मन्त्रं॑ स॒रथे॒होप॑ यातम् । यशो॒ न प॒क्वं मधु॒ गोष्व॒न्तरा भू॒तांशो॑ अ॒श्विनो॒: काम॑मप्राः ॥
स्वर सहित पद पाठऋ॒ध्याम॑ । स्तोम॑म् । स॒नु॒याम॑ । वाज॑म् । आ । नः॒ । मन्त्र॑म् । स॒ऽरथा॑ । इ॒ह । उप॑ । या॒त॒म् । यशः॑ । न । प॒क्वम् । मधु॑ । गोषु॑ । अ॒न्तः । आ । भू॒तऽअं॑शः । अ॒श्विनोः॑ । काम॑म् । अ॒प्राः॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
ऋध्याम स्तोमं सनुयाम वाजमा नो मन्त्रं सरथेहोप यातम् । यशो न पक्वं मधु गोष्वन्तरा भूतांशो अश्विनो: काममप्राः ॥
स्वर रहित पद पाठऋध्याम । स्तोमम् । सनुयाम । वाजम् । आ । नः । मन्त्रम् । सऽरथा । इह । उप । यातम् । यशः । न । पक्वम् । मधु । गोषु । अन्तः । आ । भूतऽअंशः । अश्विनोः । कामम् । अप्राः ॥ १०.१०६.११
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 106; मन्त्र » 11
अष्टक » 8; अध्याय » 6; वर्ग » 2; मन्त्र » 6
अष्टक » 8; अध्याय » 6; वर्ग » 2; मन्त्र » 6
विषय - मधुरभाषी हों, श्रमशील हों।
भावार्थ -
हम विद्वान् जन (स्तोमं ऋध्याम) स्तुति योग्य उपदेशज्ञान को बढ़ावें और (वानम् सनुयाम) ज्ञान, ऐश्वर्य और बल को प्राप्त करें और अन्यों को प्रदान करें। हे स्त्री पुरुषो ! आप दोनों (इह) इस लोक में (स-रथा इह नः मन्त्रं) समान रति, बल, वेग तथा स्नेह से युक्त होकर हमारे इस मन्त्र, मनन करने योग्य ज्ञान को (उप यातम्) प्राप्त होवो ! (पक्वं यशं गोषु) भूमियों में पके अन्न के तुल्य, (गोषु अन्तः मधु न) गौओं के बीच मधुर दुग्ध के समान (भूत-अंशः) समस्त प्राणियों में व्यापक प्रभु (अश्विनोः) जितेन्द्रिय स्त्री पुरुषों के (कामम् आ अप्राः) अभिलाषाओं को पूर्ण करे। इति द्वितीयो वर्गः॥
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषि र्भूतांशः काश्यपः॥ अश्विनो देवते॥ छन्द:–१– ३, ७ त्रिष्टुप्। २, ४, ८–११ निचृत त्रिष्टुप्। ५, ६ विराट् त्रिष्टुप् ॥ एकादशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें