English
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 128/ मन्त्र 2
मम॑ दे॒वा वि॑ह॒वे स॑न्तु॒ सर्व॒ इन्द्र॑वन्तो म॒रुतो॒ विष्णु॑र॒ग्निः । ममा॒न्तरि॑क्षमु॒रुलो॑कमस्तु॒ मह्यं॒ वात॑: पवतां॒ कामे॑ अ॒स्मिन् ॥
स्वर सहित पद पाठमम॑ । दे॒वाः । वि॒ऽह॒वे । स॒न्तु॒ । सर्वे॑ । इन्द्र॑ऽवन्तः । म॒रुतः॑ । विष्णुः॑ । अ॒ग्निः । मम॑ । अ॒न्तरि॑क्षम् । उ॒रुऽलो॑कम् । अ॒स्तु॒ । मह्य॑म् । वातः॑ । प॒व॒ता॒म् । कामे॑ । अ॒स्मिन् ॥
स्वर रहित मन्त्र
मम देवा विहवे सन्तु सर्व इन्द्रवन्तो मरुतो विष्णुरग्निः । ममान्तरिक्षमुरुलोकमस्तु मह्यं वात: पवतां कामे अस्मिन् ॥
स्वर रहित पद पाठमम । देवाः । विऽहवे । सन्तु । सर्वे । इन्द्रऽवन्तः । मरुतः । विष्णुः । अग्निः । मम । अन्तरिक्षम् । उरुऽलोकम् । अस्तु । मह्यम् । वातः । पवताम् । कामे । अस्मिन् ॥ १०.१२८.२
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 128; मन्त्र » 2
अष्टक » 8; अध्याय » 7; वर्ग » 15; मन्त्र » 2
अष्टक » 8; अध्याय » 7; वर्ग » 15; मन्त्र » 2
विषय - इन्द्र वा स्वामी वा नायक पति का अधीनों के प्रति आदेश।
भावार्थ -
(मम वि-हवे) मेरे संग्राम और यज्ञ में (सर्वे देवाः) समस्त देव, विद्वान् विजयाभिलाषी जन (मरुतः) वायुओं के तुल्य वेग वाले, वा शत्रुओं को मारने वाले तथा (इन्द्र-वन्तः) इन्द्र सेनापति को प्रमुख मानने वाले (सन्तु) हों। और वह (अग्निः विष्णुः) तेजस्वी व्यापक पुरुष सामर्थ्यवान् हो। (मम अन्तरिक्षम्) मेरा अन्तरिक्ष के समान (ऊरु लोकम् अस्तु) विशाल लोक हो। अथवा मेरा अन्तरिक्ष, अन्तःकरण अधिक प्रकाशवान् हो। (मह्यं) मेरे (अस्मिन् कामे) इस कामना योग्य कार्य में (वातः पवताम्) वायुवत् प्रबल वीर आगे बढ़े और कण्टक शोधन करे।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषिर्विहव्यः॥ विश्वेदेवा देवताः। छन्द:—१, ३ विराट् त्रिष्टुप्। २, ५, ८ त्रिष्टुप्। ३, ६ निचृत् त्रिष्टुप्। ७ भुरिक् त्रिष्टुप्। ९ पादनिचृज्जगती॥ नवर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें