English
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 139/ मन्त्र 5
ऋषिः - विश्वावसुर्देवगन्धर्वः
देवता - सविता
छन्दः - त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
वि॒श्वाव॑सुर॒भि तन्नो॑ गृणातु दि॒व्यो ग॑न्ध॒र्वो रज॑सो वि॒मान॑: । यद्वा॑ घा स॒त्यमु॒त यन्न वि॒द्म धियो॑ हिन्वा॒नो धिय॒ इन्नो॑ अव्याः ॥
स्वर सहित पद पाठवि॒श्वऽव॑सुः । अ॒भि । तत् । नः॒ । गृ॒णा॒तु॒ । दि॒व्यः । ग॒न्ध॒र्वः । रज॑सः । वि॒ऽमानः । यत् । वा॒ । घ॒ । स॒त्यम् । उ॒त । यत् । न । वि॒द्म । धियः॑ । हि॒न्वा॒नः । धियः॑ । इत् । नः॒ । अ॒व्याः॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
विश्वावसुरभि तन्नो गृणातु दिव्यो गन्धर्वो रजसो विमान: । यद्वा घा सत्यमुत यन्न विद्म धियो हिन्वानो धिय इन्नो अव्याः ॥
स्वर रहित पद पाठविश्वऽवसुः । अभि । तत् । नः । गृणातु । दिव्यः । गन्धर्वः । रजसः । विऽमानः । यत् । वा । घ । सत्यम् । उत । यत् । न । विद्म । धियः । हिन्वानः । धियः । इत् । नः । अव्याः ॥ १०.१३९.५
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 139; मन्त्र » 5
अष्टक » 8; अध्याय » 7; वर्ग » 27; मन्त्र » 5
अष्टक » 8; अध्याय » 7; वर्ग » 27; मन्त्र » 5
विषय - दिव्य गन्धर्व परमेश्वर का वर्णन। उससे ज्ञान की याचना।
भावार्थ -
(दिव्यः गन्धर्वः) ज्ञानमय, समस्त ज्ञान-वाणियों को धारण करने वाला, प्रभु परमेश्वर (रजसः विमानः) समस्त लोकों को विशेष रूप से जानने और बनाने वाला है। वह (नः तत् गृणातु) हमें उस परम सत्य-ज्ञान का उपदेश करे (यत् वा सत्यम्) जो सत्य है और (यत् न विद्म) जिसको हम नहीं जानते। वही हमारी (धियः हिन्वानः) बुद्धियों को प्रेरित करता है। प्रभो ! वह ही तू (नः धियः इत् अव्याः) हमारी बुद्धियों और सत्कर्मों की रक्षा कर।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषिः विश्वावसुर्देवगन्धर्वः॥ देवता—१—३ सविता। ४-६ विश्वावसुः॥ छन्दः–१, २, ४–६ त्रिष्टुप्। ३ विराट् त्रिष्टुप्॥ षडृच सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें