ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 59/ मन्त्र 6
ऋषिः - बन्ध्वादयो गौपायनाः
देवता - असुनीतिः
छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
असु॑नीते॒ पुन॑र॒स्मासु॒ चक्षु॒: पुन॑: प्रा॒णमि॒ह नो॑ धेहि॒ भोग॑म् । ज्योक्प॑श्येम॒ सूर्य॑मु॒च्चर॑न्त॒मनु॑मते मृ॒ळया॑ नः स्व॒स्ति ॥
स्वर सहित पद पाठअसु॑ऽनीते । पुनः॑ । अ॒स्मासु॑ । चक्षुः॑ । पुन॒रिति॑ । प्रा॒णम् । इ॒ह । नः॒ । धे॒हि॒ । भोग॑म् । ज्योक् । प॒श्ये॒म॒ । सूर्य॑म् । उ॒त्ऽचर॑न्तम् । अनु॑ऽमते । मृ॒ळय॑ । नः॒ । स्व॒स्ति ॥
स्वर रहित मन्त्र
असुनीते पुनरस्मासु चक्षु: पुन: प्राणमिह नो धेहि भोगम् । ज्योक्पश्येम सूर्यमुच्चरन्तमनुमते मृळया नः स्वस्ति ॥
स्वर रहित पद पाठअसुऽनीते । पुनः । अस्मासु । चक्षुः । पुनरिति । प्राणम् । इह । नः । धेहि । भोगम् । ज्योक् । पश्येम । सूर्यम् । उत्ऽचरन्तम् । अनुऽमते । मृळय । नः । स्वस्ति ॥ १०.५९.६
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 59; मन्त्र » 6
अष्टक » 8; अध्याय » 1; वर्ग » 23; मन्त्र » 1
अष्टक » 8; अध्याय » 1; वर्ग » 23; मन्त्र » 1
विषय - प्राणप्रद प्रभु से प्रार्थना। उससे पुनः जन्म जन्मान्तरों में समस्त इन्द्रियादि सुख-साधनों की प्रार्थना।
भावार्थ -
हे (असु-नीते) प्राणों को प्रदान करने वाले ! तू (अस्मासु) (पुनः चक्षुः, पुनः प्राणम् धेहि) हम में पुनः चक्षु, ज्ञान और प्राण प्रदान कर और रख। (इह नः भोगं धेहि) इस लोक में हमें उत्तम २ भोग योग्य अन्न, ऐश्वर्य और रक्षण प्राप्त करा। हम (उच्चरन्तं सूर्यं ज्योक् पश्येम) ऊपर आकाश में आते सूर्य को चिरकाल तक देखें। हे (अनु-मते) अनुकूल बुद्धि देनेहारे विद्वन् प्रभो ! तू (नः स्वस्ति मृडय) हमें सुख प्रदान कर, हम पर कृपा कर।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - बन्ध्वादयो गौपायनाः। देवता—१—३ निर्ऋतिः। ४ निर्ऋतिः सोमश्च। ५, ६ असुनीतिः। लिङ्गोक्ताः। ८, ९, १० द्यावापृथिव्यौ। १० द्यावापृथिव्याविन्द्रश्च॥ छन्दः– १ विराट् त्रिष्टुप्। २, ४–६ निचृत् त्रिष्टुप्। ३, ७ आर्ची स्वराट् त्रिष्टुप्। ८ भुरिक् पंक्तिः। ९ जगती। १० विराड् जगती॥ दशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें