ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 56/ मन्त्र 1
अग्ने॒ शर्ध॑न्त॒मा ग॒णं पि॒ष्टं रु॒क्मेभि॑र॒ञ्जिभिः॑। विशो॑ अ॒द्य म॒रुता॒मव॑ ह्वये दि॒वश्चि॑द्रोच॒नादधि॑ ॥१॥
स्वर सहित पद पाठअग्ने॑ । शर्ध॑न्तम् । आ । ग॒णम् । पि॒ष्टम् । रु॒क्मेभिः॑ । अ॒ञ्जिऽभिः॑ । विशः॑ । अ॒द्य । म॒रुता॑म् । अव॑ । ह्व॒ये॒ । दि॒वः । चि॒त् । रो॒च॒नात् । अधि॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
अग्ने शर्धन्तमा गणं पिष्टं रुक्मेभिरञ्जिभिः। विशो अद्य मरुतामव ह्वये दिवश्चिद्रोचनादधि ॥१॥
स्वर रहित पद पाठअग्ने। शर्धन्तम्। आ। गणम्। पिष्टम्। रुक्मेभिः। अञ्जिभिः। विशः। अद्य। मरुताम्। अव। ह्वये। दिवः। चित्। रोचनात्। अधि ॥१॥
ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 56; मन्त्र » 1
अष्टक » 4; अध्याय » 3; वर्ग » 19; मन्त्र » 1
अष्टक » 4; अध्याय » 3; वर्ग » 19; मन्त्र » 1
विषय - वीरों का स्वर्णपदकों से सजना ।
भावार्थ -
भा०—हे (अग्ने) अग्रणी नायक ! प्रधान पुरुष जनो ! (दिवः चित् रोचनात् ) कान्तिमान् सूर्य से अधिकृत ( मरुतां गणम् ) वायुओं के समान ( रोचनात् ) सबको रुचिकर और सबको प्रसन्न करने वाले, सर्वप्रिय, (दिवः ) सूर्यवत् तेजस्वी पुरुष से ( अधि) अधिकृत, उसके अधीन (शर्धन्तम् ) बलवान्, सैन्यवत् शूरवीर, (अंजिभिः ) अपने २ वर्गों को अभिव्यक्त करने वाले ( रुक्मेभिः ) रुचिकर स्वर्णमय, पदकों, पदसूचक चिह्नों, वा टाइटिलों से ( पिष्टं ) सुशोभित ( मरुताम् गणम् ) मनुष्यों, विद्वानों, सैनिक एवं वैश्य प्रजाजनों के गण तथा ( विशः गणम् ) प्रजा के समूह को ( अद्य ) आज, विशेष २ अवसर पर ( अवः ह्वये ) विनयपूर्वक बुलाता हूं ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - श्यावाश्व आत्रेय ऋषिः ॥ मरुतो देवताः ॥ छन्दः- १, २, ५ निचृद् बृहती ४ विराड्बृहती । ८, ९ बृहती । ३ विराट् पंक्तिः । ६, ७ निचृत्पंक्ति: ॥ नवर्चं सूक्तम् ॥
इस भाष्य को एडिट करें