Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 6 के सूक्त 41 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 41/ मन्त्र 5
    ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः देवता - इन्द्र: छन्दः - भुरिक्पङ्क्ति स्वरः - पञ्चमः

    ह्वया॑मसि॒ त्वेन्द्र॑ याह्य॒र्वाङरं॑ ते॒ सोम॑स्त॒न्वे॑ भवाति। शत॑क्रतो मा॒दय॑स्वा सु॒तेषु॒ प्रास्माँ अ॑व॒ पृत॑नासु॒ प्र वि॒क्षु ॥५॥

    स्वर सहित पद पाठ

    ह्वया॑मसि । त्वा॒ । आ । इ॒न्द्र॒ । या॒हि॒ । अ॒र्वाङ् । अर॑म् । ते॒ । सोमः॑ । त॒न्वे॑ । भ॒वा॒ति॒ । शत॑क्रतो॒ इति॒ शत॑ऽक्रतो । मा॒दय॑स्व । सु॒तेषु॑ । प्र । अ॒स्मान् । अ॒व॒ । पृत॑नासु । प्र । वि॒क्षु ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    ह्वयामसि त्वेन्द्र याह्यर्वाङरं ते सोमस्तन्वे भवाति। शतक्रतो मादयस्वा सुतेषु प्रास्माँ अव पृतनासु प्र विक्षु ॥५॥

    स्वर रहित पद पाठ

    ह्वयामसि। त्वा। आ। इन्द्र। याहि। अर्वाङ्। अरम्। ते। सोमः। तन्वे। भवाति। शतक्रतो इति शतऽक्रतो। मादयस्व। सुतेषु। प्र। अस्मान्। अव। पृतनासु। प्र। विक्षु ॥५॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 41; मन्त्र » 5
    अष्टक » 4; अध्याय » 7; वर्ग » 13; मन्त्र » 5

    भावार्थ -
    हे ( इन्द्र ) ऐश्वर्यप्रद ! बलवन् ! शत्रुहन्तः ! प्रभो ! (त्वा) तुझे हम ( ह्वयामसि ) बुलाते हैं । ( सोमः ) अन्न जिस प्रकार ( तन्वे ) शरीर के पोषण के लिये होता है। और ( सोमः तन्वे ) जिस प्रकार पुत्र या शिष्य वंश परम्परा के विस्तार के लिये होता है, उसी प्रकार यह पुत्रवत् राष्ट्र भी ( ते तन्वे अरम् ) तेरे विशाल शरीर वा राज्य विस्तार के लिये प्रदीप्त ( भवाति ) हो । हे ( इन्द्र) ऐश्वर्यवन् ! तू (अर्वाङ् आयाहि ) सब के समक्ष आ । अथवा (अर्वाङ्) अश्व सैन्य को प्राप्त करके (आ याहि ) सब ओर प्रयाण कर, हे (शतक्रतो ) सैकड़ों कर्म करनेहारे ! तू (अस्मान्) हम सबों को ( सुतेषु ) पुत्रवत् आह्लादकारक अभिषेकादि कर्मों के अवसरों वा ऐश्वर्यों के निमित्त सदा आनन्दित कर और ( पृतनासु ) संग्रामों के अवसरों और (विक्षु ) प्रजाओं में भी ( अस्मान् प्र अव ) हमारी अच्छी प्रकार रक्षा कर । इति त्रयोदशो वर्गः ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - भरद्वाजो बार्हस्पत्य ऋषिः ।। इन्द्रो देवता ।। छन्दः - १ विराट् त्रिष्टुप् । २, ३, ४ त्रिष्टुप् । ५ भुरिक् पंक्ति: ।। पञ्चर्चं सूक्तम् ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top