ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 68/ मन्त्र 3
ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः
देवता - इन्द्रावरुणौ
छन्दः - स्वराट्पङ्क्ति
स्वरः - पञ्चमः
ता गृ॑णीहि नम॒स्ये॑भिः शू॒षैः सु॒म्नेभि॒रिन्द्रा॒वरु॑णा चका॒ना। वज्रे॑णा॒न्यः शव॑सा॒ हन्ति॑ वृ॒त्रं सिष॑क्त्य॒न्यो वृ॒जने॑षु॒ विप्रः॑ ॥३॥
स्वर सहित पद पाठता । गृ॒णी॒हि॒ । न॒म॒स्ये॑भिः । शू॒षैः । सु॒म्नेभिः । इन्द्रा॒वरु॑णा । च॒का॒ना । वज्रे॑ण । अ॒न्यः । शव॑सा । हन्ति॑ । वृ॒त्रम् । सिस॑क्ति । अ॒न्यः । वृ॒जने॑षु । विप्रः॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
ता गृणीहि नमस्येभिः शूषैः सुम्नेभिरिन्द्रावरुणा चकाना। वज्रेणान्यः शवसा हन्ति वृत्रं सिषक्त्यन्यो वृजनेषु विप्रः ॥३॥
स्वर रहित पद पाठता। गृणीहि। नमस्येभिः। शूषैः। सुम्नेभिः। इन्द्रावरुणा। चकाना। वज्रेण। अन्यः। शवसा। हन्ति। वृत्रम्। सिसक्ति। अन्यः। वृजनेषु। विप्रः ॥३॥
ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 68; मन्त्र » 3
अष्टक » 5; अध्याय » 1; वर्ग » 11; मन्त्र » 3
अष्टक » 5; अध्याय » 1; वर्ग » 11; मन्त्र » 3
विषय - इन्द्र वरुण, युगल प्रमुख पुरुषों के कर्तव्य ।
भावार्थ -
हे विद्वन् ! तू ( इन्द्रा वरुणा ) ऐश्वर्यवान्, शत्रुहन्ता और प्रमुख रूप से वरण करने योग्य, सर्वश्रेष्ठ, सैन्य और सेनापति, ( सुम्नेभिः ) सुखकारी ( शूषै: ) बलों से ( चकानौ ) अति तेजस्वी और प्रजा की शुभ कामना करने वाले ( ता ) उन दोनों की ( नमस्येभिः ) आदर करने योग्य वचनों से ( गृणीहि ) स्तुति कर उन दोनों मे से ( अन्यः ) एक तो ( वज्रेण ) अपने बाहुबल से और ( शवसा ) सैन्यबल से ( वृत्रं हन्ति ) बढ़ते शत्रु को दण्डित करे और (अन्य: ) दूसरा ( वृजनेषु ) सैन्यबलों के बीच में ( सिषक्ति ) समवाय उत्पन्न करे ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - भरद्वाजो बार्हस्पत्य ऋषिः ॥ इन्द्रावरुणौ देवते । छन्दः - १, ४, ११ त्रिष्टुप् । । ६ निचृत्त्रिष्टुप् । २ भुरिक पंक्ति: । ३, ७, ८ स्वराट् पंक्तिः । ५ पंक्तिः । ९ , १० निचृज्जगती ।। दशर्चं सूक्तम् ।।
इस भाष्य को एडिट करें