Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 7 के सूक्त 45 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 45/ मन्त्र 2
    ऋषिः - वसिष्ठः देवता - सविता छन्दः - त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः

    उद॑स्य बा॒हू शि॑थि॒रा बृ॒हन्ता॑ हिर॒ण्यया॑ दि॒वो अन्ताँ॑ अनष्टाम्। नू॒नं सो अ॑स्य महि॒मा प॑निष्ट॒ सूर॑श्चिदस्मा॒ अनु॑ दादप॒स्याम् ॥२॥

    स्वर सहित पद पाठ

    उत् । अ॒स्य॒ । बा॒हू इति॑ । शि॒थि॒रा । बृ॒हन्ता॑ । हि॒र॒ण्यया॑ । दि॒वः । अन्ता॑न् । अ॒न॒ष्टा॒म् । नू॒नम् । सः । अ॒स्य॒ । म॒हि॒मा । प॒नि॒ष्ट॒ । सूरः॑ । चि॒त् । अ॒स्मै॒ । अनु॑ । दा॒त् । अ॒प॒स्याम् ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    उदस्य बाहू शिथिरा बृहन्ता हिरण्यया दिवो अन्ताँ अनष्टाम्। नूनं सो अस्य महिमा पनिष्ट सूरश्चिदस्मा अनु दादपस्याम् ॥२॥

    स्वर रहित पद पाठ

    उत्। अस्य। बाहू इति। शिथिरा। बृहन्ता। हिरण्यया। दिवः। अन्तान्। अनष्टाम्। नूनम्। सः। अस्य। महिमा। पनिष्ट। सूरः। चित्। अस्मै। अनु। दात्। अपस्याम् ॥२॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 45; मन्त्र » 2
    अष्टक » 5; अध्याय » 4; वर्ग » 12; मन्त्र » 2

    भावार्थ -
    ( अस्य ) इसकी ( शिथिरा ) शिथिल, दृढ़ ( बृहन्ता ) बड़ी २ ( हिरण्यया) सुवर्ण से मण्डित (बाहू ) बाहुएं ( दिवः अन्तान् ) समस्त कामना और विजय योग्य व्यवहारों के पार तक ( उत् अनष्टाम्) उत्तम रीति से पहुंचती हैं। ( नूनं ) निश्चय से (अस्य) इसका ( सः महिमा ) वह महान् सामर्थ्य ( पनिष्ट ) स्तुति योग्य होता है कि ( सूरः चित्) विद्वान् पुरुष भी ( अस्मै ) इसकी ( अपस्याम् ) कर्माभिलाषा में (अनु दात्) सहयोग देता है । ( २ ) परमेश्वर—सर्वोत्पादक सविता की बाहुओं के समान निग्रहानुग्रह की शक्तियां समस्त आकाश के दूर २ तक फैली हैं। उसकी महिमा गाई जाती है, सूर्य भी उसी की कर्मशक्ति के पीछे २ चलता है ।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - वसिष्ठ ऋषिः॥ सविता देवता॥ छन्दः – १ विराट् त्रिष्टुप् । २ त्रिष्टुप् । ३, ४ निचृत्त्रिष्टुप्॥ चतुर्ऋचं सूक्तम्॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top