English
ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 82/ मन्त्र 10
अ॒स्मे इन्द्रो॒ वरु॑णो मि॒त्रो अ॑र्य॒मा द्यु॒म्नं य॑च्छन्तु॒ महि॒ शर्म॑ स॒प्रथ॑: । अ॒व॒ध्रं ज्योति॒रदि॑तेॠता॒वृधो॑ दे॒वस्य॒ श्लोकं॑ सवि॒तुर्म॑नामहे ॥
स्वर सहित पद पाठअ॒स्मे इति॑ । इन्द्रः॑ । वरु॑णः । मि॒त्रः । अ॒र्य॒मा । द्यु॒म्नम् । य॒च्छ॒न्तु॒ । महि॑ । शर्म॑ । स॒ऽप्रथः॑ । अ॒व॒ध्रम् । ज्योतिः॑ । अदि॑तेः । ऋ॒त॒ऽवृधः॑ । दे॒वस्य॑ । श्लोक॑म् । स॒वि॒तुः । म॒ना॒म॒हे॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
अस्मे इन्द्रो वरुणो मित्रो अर्यमा द्युम्नं यच्छन्तु महि शर्म सप्रथ: । अवध्रं ज्योतिरदितेॠतावृधो देवस्य श्लोकं सवितुर्मनामहे ॥
स्वर रहित पद पाठअस्मे इति । इन्द्रः । वरुणः । मित्रः । अर्यमा । द्युम्नम् । यच्छन्तु । महि । शर्म । सऽप्रथः । अवध्रम् । ज्योतिः । अदितेः । ऋतऽवृधः । देवस्य । श्लोकम् । सवितुः । मनामहे ॥ ७.८२.१०
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 82; मन्त्र » 10
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 3; मन्त्र » 5
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 3; मन्त्र » 5
विषय - और प्रजा को उत्तम बलदाता हो ।
भावार्थ -
( इन्द्र ) ऐश्वर्यवान् जलप्रदाता, सूर्यवत् तेजस्वी ( वरुणः ) मेघवत् उदार, वरण करने योग्य, ( मित्रः ) सर्वस्नेही, (अर्यमा) शत्रुओं का नियन्त्रण करने में कुशल पुरुष ( अस्मे ) हमें ( महि द्युम्नं ) बड़ा ऐश्वर्य और ( सप्रथः शर्म ) विस्तारयुक्त शरण, गृह आदि ( यच्छन्तु ) प्रदान करें । ये सब ( ऋत-वृधः ) सत्य, न्याय, धन आदि को बढ़ाने और उनके बल पर स्वयं बढ़ने वाले होकर ( अदितेः ) अखण्ड शासनकर्त्ता, प्रजा के माता पिता एवं पुत्रवत् प्रिय पालक के ( अवध्रं ) न नाश होने वाले ( ज्योतिः ) ज्ञान और प्रताप का प्रदान करें। हम भी उसी ( देवस्य ) सर्वदाता ( सवितुः ) सर्वैश्वर्यवान् प्रभु की ( श्लोकं ) वाणी वेद तथा आज्ञा का ( मनामहे ) आदर से मान तथा मनन करें । इतिः तृतीयो वर्गः ॥
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - वसिष्ठ ऋषिः॥ इन्द्रावरुणौ देवते॥ छन्दः—१, २, ६, ७, ९ निचृज्जगती। ३ आर्ची भुरिग् जगती। ४,५,१० आर्षी विराड् जगती। ८ विराड् जगती॥ दशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें