ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 24/ मन्त्र 29
ऋषिः - विश्वमना वैयश्वः
देवता - वरोः सौषाम्णस्य दानस्तुतिः
छन्दः - विराडुष्निक्
स्वरः - ऋषभः
आ ना॒र्यस्य॒ दक्षि॑णा॒ व्य॑श्वाँ एतु सो॒मिन॑: । स्थू॒रं च॒ राध॑: श॒तव॑त्स॒हस्र॑वत् ॥
स्वर सहित पद पाठआ । ना॒र्यस्य॑ । दक्षि॑णा । विऽअ॑श्वान् । ए॒तु॒ । सो॒मिनः॑ । स्थू॒रम् । च॒ । राधः॑ । श॒तऽव॑त् । स॒हस्र॑ऽवत् ॥
स्वर रहित मन्त्र
आ नार्यस्य दक्षिणा व्यश्वाँ एतु सोमिन: । स्थूरं च राध: शतवत्सहस्रवत् ॥
स्वर रहित पद पाठआ । नार्यस्य । दक्षिणा । विऽअश्वान् । एतु । सोमिनः । स्थूरम् । च । राधः । शतऽवत् । सहस्रऽवत् ॥ ८.२४.२९
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 24; मन्त्र » 29
अष्टक » 6; अध्याय » 2; वर्ग » 20; मन्त्र » 4
अष्टक » 6; अध्याय » 2; वर्ग » 20; मन्त्र » 4
विषय - सत्पात्र में दान का उपदेश ।
भावार्थ -
( नार्यस्य ) मनुष्यों में श्रेष्ठ और उनके हितैषी (सोमिनः) ऐश्वर्यवान् पुरुष की ( दक्षिणा ) दान का द्रव्य (वि-अश्वान्) विविध विद्याओं में पारंगत एवं जितेन्द्रिय पुरुषों को (आ एतु ) प्राप्त हो । वा ( सोमिनः ) पुत्र शिष्यादि के गुरुजनों को प्राप्त हो और उसका (स्थूरं ) स्थायी ( शतवत् सहस्रवत् ) सौ, हज़ार संख्या वाला ( राधः ) धन भी ऐसे ही पुरुषों को प्राप्त हो। परमेश्वर नरों, जीवों का स्वामी होने से नर्य वा 'नार्य' है। उसका दान विविध इन्द्रियोपभोगभूमियों में वर्त्तमान कर्मफल वाले जीवों को प्राप्त होता है।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - विश्वमना वैयश्व ऋषिः॥ १—२७ इन्द्रः। २८—३० वरोः सौषाम्णस्य दानस्तुतिर्देवता॥ छन्दः–१, ६, ११, १३, २०, २३, २४ निचृदुष्णिक्। २—५, ७, ८, १०, १६, २५—२७ उष्णिक्। ९, १२, १८, २२, २८ २९ विराडुष्णिक्। १४, १५, १७, २१ पादनिचृदुष्णिक्। १९ आर्ची स्वराडुष्णिक्। ३० निचुदनुष्टुप्॥ त्रिंशदृचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें