ऋग्वेद - मण्डल 9/ सूक्त 107/ मन्त्र 2
नू॒नं पु॑ना॒नोऽवि॑भि॒: परि॑ स्र॒वाद॑ब्धः सुर॒भिन्त॑रः । सु॒ते चि॑त्त्वा॒प्सु म॑दामो॒ अन्ध॑सा श्री॒णन्तो॒ गोभि॒रुत्त॑रम् ॥
स्वर सहित पद पाठनू॒नम् । पु॒ना॒नः । अवि॑ऽभिः । परि॑ । स्र॒व॒ । अद॑ब्धः । सु॒र॒भिम्ऽत॑रः । सु॒ते । चि॒त् । त्वा॒ । अ॒प्ऽसु । मा॒दा॒मः॒ । अन्ध॑सा । श्री॒णन्तः॑ । गोभिः॑ । उत्ऽत॑रम् ॥
स्वर रहित मन्त्र
नूनं पुनानोऽविभि: परि स्रवादब्धः सुरभिन्तरः । सुते चित्त्वाप्सु मदामो अन्धसा श्रीणन्तो गोभिरुत्तरम् ॥
स्वर रहित पद पाठनूनम् । पुनानः । अविऽभिः । परि । स्रव । अदब्धः । सुरभिम्ऽतरः । सुते । चित् । त्वा । अप्ऽसु । मादामः । अन्धसा । श्रीणन्तः । गोभिः । उत्ऽतरम् ॥ ९.१०७.२
ऋग्वेद - मण्डल » 9; सूक्त » 107; मन्त्र » 2
अष्टक » 7; अध्याय » 5; वर्ग » 12; मन्त्र » 2
अष्टक » 7; अध्याय » 5; वर्ग » 12; मन्त्र » 2
विषय - अभिषिक्त राजा के कर्त्तव्य। उसकी उत्तम गुण-स्तुति।
भावार्थ -
तू (अदब्धः) कभी पीड़ित न होकर (नूनम्) निश्चय से (पुनानः) राज्य को दुःखदायी जनों से रहित, निष्कण्टक करता हुआ (अविभिः) राज्यरक्षक सैन्यों सहित (परि स्रव) सर्वत्र आ जा। तू (सुते चित्) अभिषिक्त पद पर (सुरभिं-तरः) और अधिक उत्तम रीति से कार्य-संपादन करने वाला और अधिक सच्चरित्र होकर रह। (अप्सु) प्रजाओं के बीच (उत्तरम्) अन्यों से अधिक उत्कृष्ट गुणवान्, चरित्र-वान् (त्वा) तुझ को देखकर तेरी हम (श्रीणन्तः) सेवा करते हुए (त्वा) तुझे (अन्धसा गोभिः) अन्नों और गो-दुग्धों से (मदामः) तृप्त करें और (गोभिः मदामः) वाणियों से तेरी स्तुति करें।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - सप्तर्षय ऋषयः॥ पवमानः सोमो देवता॥ छन्द:- १, ४, ६, ९, १४, २१ विराड् बृहती। २, ५ भुरिग् बृहती। ८,१०, १२, १३, १९, २५ बृहती। २३ पादनिचृद् बृहती। ३, १६ पिपीलिका मध्या गायत्री। ७, ११,१८,२०,२४,२६ निचृत् पंक्तिः॥ १५, २२ पंक्तिः॥ षड्विंशत्यृचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें