English
ऋग्वेद - मण्डल 9/ सूक्त 91/ मन्त्र 2
ऋषिः - कश्यपः
देवता - पवमानः सोमः
छन्दः - पादनिचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
वी॒ती जन॑स्य दि॒व्यस्य॑ क॒व्यैरधि॑ सुवा॒नो न॑हु॒ष्ये॑भि॒रिन्दु॑: । प्र यो नृभि॑र॒मृतो॒ मर्त्ये॑भिर्मर्मृजा॒नोऽवि॑भि॒र्गोभि॑र॒द्भिः ॥
स्वर सहित पद पाठवी॒ती । जन॑स्य । दि॒व्यस्य॑ । क॒व्यैः । अधि॑ । सु॒वा॒नः । न॒हु॒ष्ये॑भिः । इन्दुः॑ । प्र । यः । नृऽभिः॑ । अ॒मृतः॑ । मर्त्ये॑भिः । म॒र्मृ॒जा॒नः । अवि॑ऽभिः । गोभिः॑ । अ॒त्ऽभिः ॥
स्वर रहित मन्त्र
वीती जनस्य दिव्यस्य कव्यैरधि सुवानो नहुष्येभिरिन्दु: । प्र यो नृभिरमृतो मर्त्येभिर्मर्मृजानोऽविभिर्गोभिरद्भिः ॥
स्वर रहित पद पाठवीती । जनस्य । दिव्यस्य । कव्यैः । अधि । सुवानः । नहुष्येभिः । इन्दुः । प्र । यः । नृऽभिः । अमृतः । मर्त्येभिः । मर्मृजानः । अविऽभिः । गोभिः । अत्ऽभिः ॥ ९.९१.२
ऋग्वेद - मण्डल » 9; सूक्त » 91; मन्त्र » 2
अष्टक » 7; अध्याय » 4; वर्ग » 1; मन्त्र » 2
अष्टक » 7; अध्याय » 4; वर्ग » 1; मन्त्र » 2
विषय - उपास्य आत्मा का स्वरूप।
भावार्थ -
(यः) जो (मर्त्येभिः) मरणधर्मा (नृभिः) उत्तम पुरुषों द्वारा शुद्ध किया जाता है और (अविभिः) प्राणों द्वारा, (गोभिः) स्तुति-वाणियों द्वारा और (अद्भिः) जलों के तुल्य आप्त पुरुषों द्वारा (मर्मृजानः) पुनः २ शुद्ध किया जाता है, वह (अमृतः) अमर आत्मा है। वह (इन्दुः) दीप्तिमान् (दिव्यस्य जनस्य) दिव्य उत्पत्ति या जन्म को (वीती) भोगने के लिये है और वही (मर्त्येभिः) मनुष्यों द्वारा (कव्यैः) उत्तम विद्वानों के सुन्दर वचनों द्वारा (प्र सुवानः) उपासना किया जाता है।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - कश्यप ऋषिः॥ पवमानः सोमो देवता॥ छन्दः- १, २, ६ पादनिचृत्त्रिष्टुप्। ३ त्रिष्टुप्। ४, ५ निचृत्त्रिष्टुप्॥ षडृचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें