Loading...

सामवेद के मन्त्र

सामवेद - मन्त्रसंख्या 64
ऋषिः - उपस्तुतो वार्हिष्टव्यः देवता - अग्निः छन्दः - जगती स्वरः - निषादः काण्ड नाम - आग्नेयं काण्डम्
1

चि꣣त्र꣢꣫ इच्छिशो꣣स्त꣡रु꣢णस्य व꣣क्ष꣢थो꣣ न꣢꣫ यो मा꣣त꣡रा꣢व꣣न्वे꣢ति꣣ धा꣡त꣢वे । अ꣣नूधा꣡ यदजी꣢꣯जन꣣द꣡धा꣢ चि꣣दा꣢ व꣣व꣡क्ष꣢त्स꣣द्यो꣡ महि꣢꣯ दू꣣त्यां꣢३꣱च꣡र꣢न् ॥६४॥

स्वर सहित पद पाठ

चि꣣त्रः꣢ । इत् । शि꣡शोः꣢꣯ । त꣡रु꣢꣯णस्य । व꣣क्षथः꣢ । न । यः । मा꣣त꣡रौ꣢ । अ꣣न्वे꣡ति꣣ । अ꣣नु । ए꣡ति꣢꣯ । धा꣣त꣢꣯वे । अ꣣नूधाः꣢ । अ꣣न् । ऊधाः꣢ । यत् । अ꣡जी꣢꣯जनत् । अ꣡ध꣢꣯ । चि꣣त् । आ꣢ । व꣣व꣡क्ष꣢त् । स꣣द्यः꣢ । स꣣ । द्यः꣢ । म꣡हि꣢꣯ । दू꣣त्य꣢꣯म् । च꣡र꣢꣯न् ॥६४॥


स्वर रहित मन्त्र

चित्र इच्छिशोस्तरुणस्य वक्षथो न यो मातरावन्वेति धातवे । अनूधा यदजीजनदधा चिदा ववक्षत्सद्यो महि दूत्यां३चरन् ॥६४॥


स्वर रहित पद पाठ

चित्रः । इत् । शिशोः । तरुणस्य । वक्षथः । न । यः । मातरौ । अन्वेति । अनु । एति । धातवे । अनूधाः । अन् । ऊधाः । यत् । अजीजनत् । अध । चित् । आ । ववक्षत् । सद्यः । स । द्यः । महि । दूत्यम् । चरन् ॥६४॥

सामवेद - मन्त्र संख्या : 64
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 1; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 2; मन्त्र » 2
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 1; खण्ड » 7;
Acknowledgment

भावार्थ - शिशु असताना कोणीही शक्तिसाध्य कार्य करत नाही. आईचे दूध पिऊन व वडिलांच्या संरक्षणाने पुष्ट होऊनच भारी काम करण्यास समर्थ होतो. परंतु हे आश्चर्य आहे, की अरणीरूप माता-पिता यांच्यापासून उत्पन्न झालेला यज्ञाग्नी शिशु असूनही उत्पन्न झाल्याबरोबर हवि-वहन रूपी दुष्कर दूत-कर्म करू लागतो. तसाच परमेश्वरही शिशु असूनही युवक आहे. कारण तो भक्तांना शिशुप्रमाणे प्रिय आहे व युवकांप्रमाणे जगाचा भार उचलण्यास समर्थ आहे. सर्व लोक माता-पित्याकडून रसपान करूनच आपल्या शरीरात बल संचित करतात, परंतु परमेश्वर त्यांच्याकडून रसपान केल्याशिवायच स्वभावाने परम बलवान आहे व प्रकृतीपासून उत्पन्न विशाल ब्रह्मांडाचा भार उचलणारा आहे. परमेश्वराचे हे सामर्थ्य व कर्म अत्यंत अद्भुत आहे ॥२॥

इस भाष्य को एडिट करें
Top