English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 12/ मन्त्र 4
आप॑श्चित्पिप्यु स्त॒र्यो॒ न गावो॒ नक्ष॑न्नृ॒तं ज॑रि॒तार॑स्त इन्द्र। या॒हि वा॒युर्न नि॒युतो॑ नो॒ अच्छा॒ त्वं हि धी॒भिर्दय॑से॒ वि वाजा॑न् ॥
स्वर सहित पद पाठआप॑: । चि॒त् । पि॒प्यु॒: । स्त॒र्य॑: । न । गाव॑: । नक्ष॑न् । ऋ॒तम् । ज॒रि॒तार॑: । ते॒ । इ॒न्द्र॒ ॥ या॒हि । वा॒यु: । न । नि॒ऽयुत॑: । न॒: । अच्छ॑ । त्वम् । हि । धी॒भि: । दय॑से । वि । वाजा॑न् ॥१२.४॥
स्वर रहित मन्त्र
आपश्चित्पिप्यु स्तर्यो न गावो नक्षन्नृतं जरितारस्त इन्द्र। याहि वायुर्न नियुतो नो अच्छा त्वं हि धीभिर्दयसे वि वाजान् ॥
स्वर रहित पद पाठआप: । चित् । पिप्यु: । स्तर्य: । न । गाव: । नक्षन् । ऋतम् । जरितार: । ते । इन्द्र ॥ याहि । वायु: । न । निऽयुत: । न: । अच्छ । त्वम् । हि । धीभि: । दयसे । वि । वाजान् ॥१२.४॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 12; मन्त्र » 4
भाषार्थ -
তদনন্তর (আপঃ চিৎ) উপাসকের প্রাণশক্তিও (পিপ্যুঃ) আপ্যায়িত/তৃপ্ত/প্রসন্ন/সন্তুষ্ট হয়/হয়ে যায়, (ন) যেমন (স্তর্যঃ) বিচরণকারী (গাবঃ) গাভী আহার গ্রহণ করে, আপ্যায়িত হয়। তখন (ইন্দ্র) হে পরমেশ্বর! (তে) আপনার (জরিতারঃ) স্তোতা (ঋতম্) সত্যমার্গ (নক্ষন্) প্রাপ্ত হয়। হে পরমেশ্বর! (ত্বম্) আপনি (ধীভিঃ) নিজের কর্ম দ্বারা (বাজান্) বল (বি দয়সে) প্রদান করেন। (নঃ) আমাদের (নিয়ুতঃ) সহস্র উপাসকদের (অচ্ছ) সম্মুখে (আ যাহি) আপনি আসুন। (ন) যেমন (বায়ুঃ) অন্তরিক্ষস্থ বায়ু সহস্র প্রাণী প্রাপ্ত হচ্ছে।
- [আপঃ=সপ্ত প্রাণ=৫ জ্ঞানেন্দ্রিয়, ১ মন, ১ বুদ্ধি। যথা—“সপ্তাপঃ স্বপতো লোকমীয়ুঃ” (যজুঃ০ ৩৪.৫৫) এ “সপ্ত আপনানি ষডিন্দ্রিয়াণি বিদ্যা সপ্তমী” (নিরু০ ১২.৪.৩৭)। ধীভীঃ, ধীঃ=কর্ম (নিঘং০ ২.১)।]
इस भाष्य को एडिट करें