Loading...
अथर्ववेद > काण्ड 20 > सूक्त 75

काण्ड के आधार पर मन्त्र चुनें

  • अथर्ववेद का मुख्य पृष्ठ
  • अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 75/ मन्त्र 2
    सूक्त - परुच्छेपः देवता - इन्द्रः छन्दः - अत्यष्टिः सूक्तम् - सूक्त-७५

    वि॒दुष्टे॑ अ॒स्य वी॒र्यस्य पू॒रवः॒ पुरो॒ यदि॑न्द्र॒ शार॑दीर॒वाति॑रः सासहा॒नो अ॒वाति॑रः। शास॒स्तमि॑न्द्र॒ मर्त्य॒मय॑ज्युं शवसस्पते। म॒हीम॑मुष्णाः पृथि॒वीमि॒मा अ॒पो म॑न्दसा॒न इ॒मा अ॒पः ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    वि॒दु: । ते॒ । अ॒स्य । वी॒र्यस्य॑ । पू॒रव॑: । पुर॑: । यत् । इ॒न्द्र॒ । शार॑दी: । अ॒व॒ऽअति॑र: । स॒स॒हा॒न: । अ॒व॒ऽअति॑र: ॥ स॒स॒हा॒न: । अ॒व॒ऽअति॑र: ॥ शास॑: । तम् । इ॒न्द्र॒ । मर्त्य॑म् । अय॑ज्युम् । श॒व॒स॒: । प॒ते॒ ॥ म॒हीम् । अ॒मु॒ष्णा॒: । पृ॒थि॒वीम् । इ॒मा: । अ॒प: । म॒न्द॒सा॒न: । इ॒मा: । अ॒प: ॥७५.२॥


    स्वर रहित मन्त्र

    विदुष्टे अस्य वीर्यस्य पूरवः पुरो यदिन्द्र शारदीरवातिरः सासहानो अवातिरः। शासस्तमिन्द्र मर्त्यमयज्युं शवसस्पते। महीममुष्णाः पृथिवीमिमा अपो मन्दसान इमा अपः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    विदु: । ते । अस्य । वीर्यस्य । पूरव: । पुर: । यत् । इन्द्र । शारदी: । अवऽअतिर: । ससहान: । अवऽअतिर: ॥ ससहान: । अवऽअतिर: ॥ शास: । तम् । इन्द्र । मर्त्यम् । अयज्युम् । शवस: । पते ॥ महीम् । अमुष्णा: । पृथिवीम् । इमा: । अप: । मन्दसान: । इमा: । अप: ॥७५.२॥

    अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 75; मन्त्र » 2

    भाषार्थ -
    (ইন্দ্র) হে পরমেশ্বর! (পূরবঃ) মনুষ্য (পুরঃ) নিজের সামনেই, অর্থাৎ নিজের জীবিত কালেই, (তে) আপনার (অস্য বীর্যস্য) এই সামর্থ্য (বিদুঃ) জেনে নেয়—(১) (যৎ) যখন জীবনের (শারদীঃ) শরৎকালীন অবস্থা অর্থাৎ জরাবস্থা উপস্থিত হয় আপনি জীবনের (অবাতিরঃ) সংহার করেন , (সাসহানঃ) সহসা (অবাতিরঃ) সংহার করেন; (২) তথা (শবসস্পতে ইন্দ্র) হে বলের পতি পরমেশ্বর! যখন আপনি (তম্) সেই (অয়জ্যুম্) যজ্ঞিয়-ভাবনা রহিত (মর্ত্যম্) মনুষ্যদের (শাসঃ) শাসন করেন, তাঁদের প্রতি দণ্ডবিধান করেন; (৩) তথা যখন (মন্দসানঃ) নিজ প্রসন্নতায় আপনি (মহীং পৃথিবীম্) বিস্তৃত পৃথিবীকে, এবং (ইমা অপঃ) নদী নালা এবং সমুদ্রের এই মহা জলরাশিকে, তথা এই ক্রিয়মাণ নানাবিধ কর্মকলাপে (অমুষ্ণাঃ) প্রলয়ে মানো হরণ করেন, নিজের মধ্যে লীন করেন, (ইমাঃ অপঃ) এই জলকে নিজের মধ্যে লীন করেন।

    - [শারদীঃ=জীর্ণ-শীর্ণ অবস্থা। বছরে তিনটি মুখ্য ঋতু আছে—গ্রীষ্ম, বর্ষা, এবং শীত। শীতের সমাপ্তিতে বছরের সমাপ্তি হয়ে যায়। এইভাবে জীবনের শরদ্-ঋতু হল জরাবস্থা, যার সমাপ্তিতে জীবনের সমাপ্তি হয়। অপঃ=জল (নিঘং॰ ১.১২); কর্ম (নিঘং॰ ২.১)।]

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top