पदार्थः -
हे (वृत्रहन्) पापविघ्नादीन् हन्तः जीवात्मन् ! त्वम् (रथम्) नूतनं देहरूपं रथम् (आ तिष्ठ) अधिरोह। (ब्रह्मणा) परमेश्वरेण मया (ते) तुभ्यम् (हरी) प्राणापानौ ज्ञानकर्मेन्द्रिये वा (युक्ता) युक्तौ, नियुक्तौ स्तः। कुमारावस्थायां गुरुकुलप्रवेशानन्तरं (ग्रावा) विद्वान् उपदेष्टा गुरुः। [विद्वांसो हि ग्रावाणः। श० ३।९।३।१४। गृणाति उपदिशति इति ग्रावा गुरुः।] (वग्नुना) उपदेशात्मकेन शब्देन। [वम्नुरिति वाङ्नाम। निघं० १।११। वच परिभाषणे धातोः ‘वचेर्गश्च’। उ० ३।३३ इति सूत्रेण नुः प्रत्ययः, धातोश्च गान्तादेशः।] (ते मनः) तव चित्तम् (अर्वाचीनम्) धर्माभिमुखम् (सु कृणोतु) सम्यक् करोतु ॥२॥२

भावार्थः - जीवात्मा मातुर्गर्भं प्रविश्य जन्म गृहीत्वा मातापित्रोरङ्के क्रीडन् तयोः सकाशात् प्रारम्भिकशिक्षां प्राप्य कुमारः सन् यथाकालं गुरुकुलं गत्वा गुरुभ्यः शास्त्राध्ययनं कुर्वन् मनो धर्मे प्रवर्तयेत् ॥२॥

इस भाष्य को एडिट करें