पदार्थः -
(अरुणाः) आरक्तवर्णाः (भानवः) प्रकाशाः (वृथा) अनायासम् (उदपप्तन्) उद्गच्छन्ति। (अरुषीः) आरोचमानाः उषसः (स्वायुजः) सुखेन आयोक्तुं शक्याः (गाः) सूर्यदीधितीः (अयुक्षत) प्राचीने वियति सम्पृक्तवत्यः (उषासः) उषसः (पूर्वथा) पूर्वेष्वहःसु इव। [अत्र ‘प्रत्नपूर्व०’ अ० ५।३।१११ इत्यनेन इवार्थे थाल् प्रत्ययः।] (वयुनानि) लोकजागरणकर्माणि (अक्रन्) कुर्वन्ति। (अरुषीः) अरुष्यः आरक्तगुणा इमा उषसः (रुशन्तम्) रोचमानम्। [रुशदिति वर्णनाम, रोचतेर्ज्वलतिकर्मणः। निरु० २।२०।] (भानुम्) आदित्यम् (अशिश्रयुः) आश्रितवत्यः सन्ति। [श्रिञ् सेवायां भ्वादिः, लङि प्रथमबहुवचने व्यत्ययेन शपः स्थाने श्लुः] ॥२॥२ अत्र स्वभावोक्तिरलङ्कारः। ‘पूर्वथा’ इत्यत्रोपमा ॥२॥

भावार्थः - यथोषसामुदये व्योम भूतलं च प्रकाशितं जायते मानवाश्च जागर्तिमनुभवन्ति तथैवाध्यात्मिकीनां ज्योतिष्मतीनां प्रज्ञानामाविर्भावे चित्तपटलं प्रसीदत्यात्मबुद्धिप्राणेन्द्रियादीनि च सर्वाणि योगसिद्धये सचेष्टानि भवन्ति ॥२॥

इस भाष्य को एडिट करें