Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 255
ऋषिः - जमदग्निर्भार्गवः
देवता - मित्रावरुणादित्याः
छन्दः - बृहती
स्वरः - मध्यमः
काण्ड नाम - ऐन्द्रं काण्डम्
3
प्र꣢ मि꣣त्रा꣢य꣣ प्रा꣢र्य꣣म्णे꣡ स꣢च꣣꣬थ्य꣢꣯मृतावसो । व꣣रूथ्ये꣢३ व꣡रु꣢णे꣣ छ꣢न्द्यं꣣ व꣡चः꣢ स्तो꣣त्र꣡ꣳ राज꣢꣯सु गायत ॥२५५॥
स्वर सहित पद पाठप्र꣢ । मि꣣त्रा꣡य꣢ । मि꣣ । त्रा꣡य꣢꣯ । प्र । अ꣣र्यम्णे꣢ । स꣣च꣡थ्य꣢म् । ऋ꣣तावसो । ऋत । वसो । व꣣रूथ्ये꣢꣯ । व꣡रु꣢꣯णे । छ꣡न्द्य꣢꣯म् । व꣡चः꣢꣯ । स्तो꣣त्र꣢म् । रा꣡ज꣢꣯सु । गा꣣यत ॥२५५॥
स्वर रहित मन्त्र
प्र मित्राय प्रार्यम्णे सचथ्यमृतावसो । वरूथ्ये३ वरुणे छन्द्यं वचः स्तोत्रꣳ राजसु गायत ॥२५५॥
स्वर रहित पद पाठ
प्र । मित्राय । मि । त्राय । प्र । अर्यम्णे । सचथ्यम् । ऋतावसो । ऋत । वसो । वरूथ्ये । वरुणे । छन्द्यम् । वचः । स्तोत्रम् । राजसु । गायत ॥२५५॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 255
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 3; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 2; मन्त्र » 3
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 3; खण्ड » 3;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 3; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 2; मन्त्र » 3
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 3; खण्ड » 3;
Acknowledgment
पदार्थ -
(ऋतावसो) हे सत्य धन वाले उपासक! (मित्राय) मित्र रूप स्नेही साथी इन्द्र परमात्मा के लिये (सचथ्यं छन्द्यं वचः स्तोत्रम्) सेवनीय—उपासनीय, स्वाभिप्रायानुरूप वचन स्तुति समूह को (प्र-गायत) ‘गाय’ प्रकृष्ट रूप से गा-बोल (वरुथ्ये वरुणे प्र) घर में रहने, हृदय में वसने वाले वरुणरूप—वरने योग्य इन्द्र-परमात्मा के निमित्त भी वैसे ही प्रकृष्ट गान कर (राजसु) इन राजरूपों के लिये प्रकृष्ट गान कर।
भावार्थ - हे उपासक तू मित्ररूप स्नेही संसारव्यापी वरुणरूप वरणीय हृदय वासी परमात्मा अर्यमा रूप आश्रयदाता मोक्षवासी परमात्मा के लिये उपासनीय स्वाभिप्रायानुरूप स्तुति वचन का उत्तम गान कर॥३॥
टिप्पणी -
[*22. “जमदग्नयः प्रज्वलिताग्नयः” [निरु॰ ७.२५]।]
विशेष - ऋषिः—जमदग्निः (प्रज्वलित ज्ञानाग्नि जिसके अन्दर है*22)॥ देवताः—इन्द्रो मित्रार्यमवरुणरूपः (मित्र अर्यमा वरुण रूप इन्द्र परमात्मा)॥<br>
इस भाष्य को एडिट करें