Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 8 के सूक्त 53 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 53/ मन्त्र 4
    ऋषिः - मेध्यः काण्वः देवता - इन्द्र: छन्दः - निचृत्पङ्क्ति स्वरः - पञ्चमः

    विश्वा॒ द्वेषां॑सि ज॒हि चाव॒ चा कृ॑धि॒ विश्वे॑ सन्व॒न्त्वा वसु॑ । शीष्टे॑षु चित्ते मदि॒रासो॑ अं॒शवो॒ यत्रा॒ सोम॑स्य तृ॒म्पसि॑ ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    विश्वा॑ । द्वेषां॑सि । ज॒हि । च॒ । अव॑ च॒ । आ । कृ॒धि॒ । विश्वे॑ । स॒न्व॒न्तु॒ । आ । वसु॑ । शीष्टे॑षु । चि॒त् । ते॒ । म॒दि॒रासः॑ । अं॒शवः॑ । यत्र॑ । सोम॑स्य । तृ॒म्पसि॑ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    विश्वा द्वेषांसि जहि चाव चा कृधि विश्वे सन्वन्त्वा वसु । शीष्टेषु चित्ते मदिरासो अंशवो यत्रा सोमस्य तृम्पसि ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    विश्वा । द्वेषांसि । जहि । च । अव च । आ । कृधि । विश्वे । सन्वन्तु । आ । वसु । शीष्टेषु । चित् । ते । मदिरासः । अंशवः । यत्र । सोमस्य । तृम्पसि ॥ ८.५३.४

    ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 53; मन्त्र » 4
    अष्टक » 6; अध्याय » 4; वर्ग » 22; मन्त्र » 4

    पदार्थ -
    (यत्र) जब (शीष्टेषु) प्रशिक्षित, (चित्ते) अन्तःकरण (सोमस्य) सम्पादयितव्य सुख के (मदिरासः) मादक (अंशवः) कणों से (तृम्पसि) तृप्त हो जाते हैं, तब (विश्वाः) सारी (द्वेषांसि) द्वेष भावनाएं (जहि) दूर हो जाती हैं (च) और [साधक] सब द्वेषभावनाओं को (अवकृधि) त्याग देता है। उस स्थिति में (विश्वे) सारे (वसु) वासक ऐश्वर्य (सन्वन्तु) साधक की सेवा करते हैं॥४॥

    भावार्थ - प्रभु की भक्ति के परमसुख से भरा चित्त कुछ विशेष नियमों में आबद्ध हो हर्षित हो जाता है; ऐसे चित्त में द्वेष की भावनाओं को स्थान नहीं रहता और साधक सब भाँति समृद्ध हो जाता है॥४॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top