English
Sidebar
अथर्ववेद - काण्ड 1/ सूक्त 2/ मन्त्र 3
सूक्त - अथर्वा
देवता - चन्द्रमा और पर्जन्य
छन्दः - त्रिपदा विराड् गायत्री
सूक्तम् - रोग उपशमन सूक्त
वृ॒क्षं यद्गावः॑ परिषस्वजा॒ना अ॑नुस्फु॒रं श॒रमर्च॑न्त्यृ॒भुम्। शरु॑म॒स्मद्या॑वय दि॒द्युमि॑न्द्र ॥
स्वर सहित पद पाठवृ॒क्षम् । यत् । गावः॑ । प॒रि॒ऽस॒ख॒जा॒नाः । अ॒नु॒ऽस्फु॒रम् । श॒रम् । अर्च॑न्ति । ॠ॒भुम् । शरु॑म् । अ॒स्मत् । य॒व॒य॒ । दि॒द्युम् । इ॒न्द्र॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
वृक्षं यद्गावः परिषस्वजाना अनुस्फुरं शरमर्चन्त्यृभुम्। शरुमस्मद्यावय दिद्युमिन्द्र ॥
स्वर रहित पद पाठवृक्षम् । यत् । गावः । परिऽसखजानाः । अनुऽस्फुरम् । शरम् । अर्चन्ति । ॠभुम् । शरुम् । अस्मत् । यवय । दिद्युम् । इन्द्र ॥
अथर्ववेद - काण्ड » 1; सूक्त » 2; मन्त्र » 3
पदार्थ -
(য়ং) যখন (বৃক্ষম্) ধনুতে (পরিসস্বজানাঃ) সংলগ্ন (গাবঃ) ছিলা (অনুস্ফুরং) স্ফুর্তিযুক্ত (ঋভুম্) জ্ঞানবান (শরম্) বাণধারী বীর পুরুষকে (অর্চস্থি) স্তুতি করে, তখন হে পরমাত্মন! (শরম্) বাণ ও (বিদ্যুৎ) বজ্রকে (অস্মাৎ) আমা হইতে (য়াবয়) তুমি পৃথক রাখ।।
(বৃক্ষং) ব্ৰচু ছেদনে কস্ প্রত্যয়ঃ। ‘বৃক্ষে বৃক্ষে ধনুষি ধনুষি বৃক্ষো ব্রশ্চনাং। নিরুক্ত ২.৬। ধনুদ্বারা শত্রুকে ছেদন করা হয় এজন্য ধনুর এক নাম বৃক্ষ। (গৌঃ) গম্ল্ গতৌ ডো। জ্যাপি গৌরুচ্যতে গব্যা চেৎ তাদ্বিদমথ চেন্ন গব্যা গমম্নতীয়ু নিতি। নিরুক্ত : ২.৫। চিল্লার এক নাম গো কেননা ইহা দ্বারা বাণ চালিত হয়।। ৩।।
भावार्थ - যখন ধনুতে সংলগ্ন ছিলা-রজ্জু তেজস্বী, জ্ঞানবান বীর পুরুষকে স্তুতি করে তখন হে ঐশ্বর্যবান জগদীশ্বর! আমাদিগকে বাণ ও বজ্র হইতে পৃথক রাখ।।
ঘোর সংগ্রামে বুদ্ধিমান সেনাপতির বীরত্বকে যোদ্ধাগণ প্রশংসা করে এবং সেনাপতি পরমাত্মার শরণ গ্রহণ করিয়া শত্রু দমন করে।।
मन्त्र (बांग्ला) - বৃক্ষং য়দ্ গাবঃ পরিষাস্বজানা অনুসফুরং শরমচর্জ্যভুম্। শরুমল্মদ্ য়াবয় দিদ্যু মিন্দ্ৰ।।
ऋषि | देवता | छन्द - অর্থবা। পর্জন্যঃ। ত্রিপদা বিরাণনামগায়ত্রী
इस भाष्य को एडिट करें