Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 1558
ऋषिः - विश्वामित्रो गाथिनः
देवता - अग्निः
छन्दः - गायत्री
स्वरः - षड्जः
काण्ड नाम -
3
सा꣣ह्वा꣡न्विश्वा꣢꣯ अभि꣣यु꣢जः꣣ क्र꣡तु꣢र्दे꣣वा꣢ना꣣म꣡मृ꣢क्तः । अ꣣ग्नि꣢स्तु꣣वि꣡श्र꣢वस्तमः ॥१५५८॥
स्वर सहित पद पाठसाह्वा꣢न् । वि꣡श्वाः꣢꣯ । अ꣣भियु꣡जः꣢ । अ꣣भि । यु꣡जः꣢꣯ । क्र꣡तुः꣢꣯ । दे꣣वा꣡ना꣢म् । अ꣡मृ꣢꣯क्तः । अ । मृ꣣क्तः । अग्निः꣢ । तु꣣वि꣡श्र꣢वस्तमः । तु꣣वि꣢ । श्र꣣वस्तमः ॥१५५८॥
स्वर रहित मन्त्र
साह्वान्विश्वा अभियुजः क्रतुर्देवानाममृक्तः । अग्निस्तुविश्रवस्तमः ॥१५५८॥
स्वर रहित पद पाठ
साह्वान् । विश्वाः । अभियुजः । अभि । युजः । क्रतुः । देवानाम् । अमृक्तः । अ । मृक्तः । अग्निः । तुविश्रवस्तमः । तुवि । श्रवस्तमः ॥१५५८॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 1558
(कौथुम) उत्तरार्चिकः » प्रपाठक » 7; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » ; सूक्त » 9; मन्त्र » 3
(राणानीय) उत्तरार्चिकः » अध्याय » 15; खण्ड » 3; सूक्त » 1; मन्त्र » 3
Acknowledgment
(कौथुम) उत्तरार्चिकः » प्रपाठक » 7; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » ; सूक्त » 9; मन्त्र » 3
(राणानीय) उत्तरार्चिकः » अध्याय » 15; खण्ड » 3; सूक्त » 1; मन्त्र » 3
Acknowledgment
विषय - तुवि-श्रवस्-तम
पदार्थ -
८. यह विश्वामित्र (विश्वा:) = न चाहते हुए भी हमारे अन्दर घुस आनेवाले (अभियुज:) = सब ओर से हमपर आक्रमण करनेवाले काम, क्रोध, लोभ आदि आसुरभावों को साह्वान्-पराभूत करनेवाला होता है।
९. (देवानां क्रतुः) = देवताओं के सङ्कल्पवाला होता है । सदा दिव्य गुणों को अपने अन्दर बढ़ाने की वृत्तिवाला होता है ।
१०. (अमृक्तः) = दिव्य गुणों के सतत सङ्कल्प के कारण ही यह आसुरवृत्तियों के आक्रमण से बचा [unhurt, safe] रहता है । 'प्रतिपक्षभावनम्'=आसुरवृत्तियों से बचने के लिए यह उनके प्रतिपक्ष – विरोधी दिव्य गुणों का सदा चिन्तन करता है।
११. (अग्निः) = दिव्य गुणों के चिन्तन के कारण वह सदा आगे और आगे बढ़ता चलता है इसका जीवन प्रगतिशील होता है और यह
१२. (तुविश्रवस्तमः) = महान् श्रवस्- यशवाला [fame] होता है, महान् श्रवस्-धन-[wealth]-वाला होता है, महान् स्तोत्रों-[hymn]-वाला होता है तथा अत्यन्त श्रवस्- प्रशंसनीय कर्मोंवाला [praise wasthy action] होता है । यह कीर्ति, धन, स्तुति की वृत्ति तथा प्रशस्त कर्मोंवाला बनता है ।
भावार्थ -
हम भी अपने जीवनों में कीर्ति, धन, स्तुति तथा स्तुत्य कर्मोंवाले हों ।
इस भाष्य को एडिट करें