ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 94/ मन्त्र 2
ऋषिः - अर्बुदः काद्रवेयः सर्पः
देवता - ग्रावाणः
छन्दः - जगती
स्वरः - निषादः
ए॒ते व॑दन्ति श॒तव॑त्स॒हस्र॑वद॒भि क्र॑न्दन्ति॒ हरि॑तेभिरा॒सभि॑: । वि॒ष्ट्वी ग्रावा॑णः सु॒कृत॑: सुकृ॒त्यया॒ होतु॑श्चि॒त्पूर्वे॑ हवि॒रद्य॑माशत ॥
स्वर सहित पद पाठए॒ते । व॒द॒न्ति॒ । श॒तऽव॑त् । स॒हस्र॑ऽवत् । अ॒भि । क्र॒न्द॒न्ति॒ । हरि॑तेभिः । आ॒सऽभिः॑ । वि॒ष्ट्वी । ग्रावा॑णः । सु॒ऽकृतः॑ । सु॒ऽकृ॒त्यया॑ । होतुः॑ । चि॒त् । पूर्वे॑ । ह॒विः॒ऽअद्य॑म् । आ॒श॒त॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
एते वदन्ति शतवत्सहस्रवदभि क्रन्दन्ति हरितेभिरासभि: । विष्ट्वी ग्रावाणः सुकृत: सुकृत्यया होतुश्चित्पूर्वे हविरद्यमाशत ॥
स्वर रहित पद पाठएते । वदन्ति । शतऽवत् । सहस्रऽवत् । अभि । क्रन्दन्ति । हरितेभिः । आसऽभिः । विष्ट्वी । ग्रावाणः । सुऽकृतः । सुऽकृत्यया । होतुः । चित् । पूर्वे । हविःऽअद्यम् । आशत ॥ १०.९४.२
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 94; मन्त्र » 2
अष्टक » 8; अध्याय » 4; वर्ग » 29; मन्त्र » 2
अष्टक » 8; अध्याय » 4; वर्ग » 29; मन्त्र » 2
पदार्थ -
(एते) ये वैदिक विद्वान् (शतवत्) सौ संख्या में (वदन्ति) भाषण देते हैं (सहस्रवत्) सहस्र संख्या में हुए (अभिक्रन्दन्ति) मन्त्रों को भलीभाँति उच्चारण करते हैं, (हरितेभिः-आसभिः) मनोहर मुखों से (ग्रावाणः) विद्वान् (सुकृतः) पुण्यकर्मवाले (सुकृत्यया) उत्तम क्रिया कलाप से (विष्ट्वी) प्रवेश करके (होतुः-चित्) यजमान के घर में (पूर्वे) श्रेष्ठ होते हुए (हविः-आशत) अन्न भोजन खाते हैं ॥२॥
भावार्थ - सैकड़ों सहस्रों विद्वान् मिलकर सुमधुर मुख से तथा सुन्दर क्रिया कलाप से प्रवचन और मन्त्रोच्चारण घर-घर और राष्ट्र में किया करें, उनके भोजन की समुचित व्यवस्था गृहस्थों और शासकों की ओर से की जानी चाहिये ॥२॥
इस भाष्य को एडिट करें