ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 16/ मन्त्र 14
शीति॑के॒ शीति॑कावति॒ ह्लादि॑के॒ ह्लादि॑कावति । म॒ण्डू॒क्या॒३॒॑ सु सं ग॑म इ॒मं स्व१॒॑ग्निं ह॑र्षय ॥
स्वर सहित पद पाठशीति॑के । शीति॑काऽवति । ह्लादि॑के । ह्लादि॑काऽवति । म॒ण्डू॒क्या॑ । सु । सम् । ग॒मः॒ । इ॒मम् । सु । अ॒ग्निम् । ह॒र्ष॒य॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
शीतिके शीतिकावति ह्लादिके ह्लादिकावति । मण्डूक्या३ सु सं गम इमं स्व१ग्निं हर्षय ॥
स्वर रहित पद पाठशीतिके । शीतिकाऽवति । ह्लादिके । ह्लादिकाऽवति । मण्डूक्या । सु । सम् । गमः । इमम् । सु । अग्निम् । हर्षय ॥ १०.१६.१४
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 16; मन्त्र » 14
अष्टक » 7; अध्याय » 6; वर्ग » 22; मन्त्र » 4
अष्टक » 7; अध्याय » 6; वर्ग » 22; मन्त्र » 4
विषय - शान्तिप्रद विद्या का वर्णन।
भावार्थ -
हे (शीतिके) शीतल स्वभाव वाली ! हे (शीतिकावति) शीतवत् शान्तिदायक वाणियों से युक्त ! हे (ह्लादिके) आल्हाददायिनि ! हे (ह्लादिकावति) आह्लाद देने वाली वाणियों से युक्त विद्ये ! तू (मण्डूक्या) तत्वज्ञान में जल में मण्डूकी के समान निमग्न होने अर्थात् गहरी डुबकी लगाने वाली बुद्धि के द्वारा (आ गमः) प्राप्त हो, (सं गमः) अच्छी प्रकार विदित हो। और (इमं अग्निम्) उस विद्वान् को (सु हर्षय) अच्छी प्रकार हर्षित कर। इति द्वाविंशो वर्गः॥ इति प्रथमोऽनुवाकः।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - दमनो यामायन ऋषिः॥ अग्निर्देवता॥ छन्द:– १, ४, ७, ८ निचृत् त्रिष्टुप् १, ५ विराट् त्रिष्टुप्। ३ भुरिक् त्रिष्टुप्। ३ भुरिक् त्रिष्टुप्। ६,९ त्रिष्टुप्। १० स्वराट त्रिष्टुप्। ११ अनुष्टुप्। १२ निचृदनुष्टुप्। चतुर्दशर्च सूक्तम्॥ १३, १४ विराडनुष्टुप्॥
इस भाष्य को एडिट करें