English
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 164/ मन्त्र 3
ऋषिः - प्रचेताः
देवता - दुःस्वप्नघ्नम्
छन्दः - भुरिगार्चीत्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
यदा॒शसा॑ नि॒:शसा॑भि॒शसो॑पारि॒म जाग्र॑तो॒ यत्स्व॒पन्त॑: । अ॒ग्निर्विश्वा॒न्यप॑ दुष्कृ॒तान्यजु॑ष्टान्या॒रे अ॒स्मद्द॑धातु ॥
स्वर सहित पद पाठयत् । आ॒ऽशसा॑ । निः॒ऽशसा॑ । अ॒भि॒ऽशसा॑ । उ॒प॒ऽआ॒रि॒म । जाग्र॑तः । यत् । स्व॒पन्तः॑ । अ॒ग्निः । विश्वा॑नि । अप॑ । दुः॒ऽकृ॒तानि॑ । अजु॑ष्टानि । आ॒रे । अ॒स्मत् । दा॒धा॒तु॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
यदाशसा नि:शसाभिशसोपारिम जाग्रतो यत्स्वपन्त: । अग्निर्विश्वान्यप दुष्कृतान्यजुष्टान्यारे अस्मद्दधातु ॥
स्वर रहित पद पाठयत् । आऽशसा । निःऽशसा । अभिऽशसा । उपऽआरिम । जाग्रतः । यत् । स्वपन्तः । अग्निः । विश्वानि । अप । दुःऽकृतानि । अजुष्टानि । आरे । अस्मत् । दाधातु ॥ १०.१६४.३
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 164; मन्त्र » 3
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 22; मन्त्र » 3
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 22; मन्त्र » 3
विषय - दूर करने योग्य बुरी वासनाएं।
भावार्थ -
(यत्) जिस बुराई को हम (आ-शसा) आशा से, इच्छा पूर्वक (निः-शसा) निराशा से, इच्छा के विपरीत, (अभि-शसा) या पुनः चाह कर (उपारिम) प्राप्त करें वा (यत्) जिस बुराई को हम (जाग्रतः) जागते हुए वा (स्वपन्तः) सोते हुए (उपारिम) प्राप्त हों, (अग्निः) ज्ञानवान्, तेजोमय प्रभु वा विद्वान्, उन (दुष्कृतानि) दुष्ट कर्मों और (अजुष्टानि) न सेवन करने योग्य पापों को (अस्मत् आरे) हम से दूर (अप दधातु) रखे।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषिः प्रचेताः॥ देवता—दुःस्वप्नघ्नम्॥ छन्दः–१ निचृदनुष्टुप्। २ अनुष्टुप्। ४ विराडनुष्टुप्। ३ आर्ची भुरिक् त्रिष्टुप्। ५ पंक्तिः॥ पञ्चर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें