Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 10 के सूक्त 46 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 46/ मन्त्र 4
    ऋषिः - वत्सप्रिः देवता - अग्निः छन्दः - त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः

    म॒न्द्रं होता॑रमु॒शिजो॒ नमो॑भि॒: प्राञ्चं॑ य॒ज्ञं ने॒तार॑मध्व॒राणा॑म् । वि॒शाम॑कृण्वन्नर॒तिं पा॑व॒कं ह॑व्य॒वाहं॒ दध॑तो॒ मानु॑षेषु ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    म॒न्द्रम् । होता॑रम् । उ॒शिजः॑ । नमः॑ऽभिः । प्राञ्च॑म् । य॒ज्ञम् । ने॒तार॑म् । अ॒ध्व॒राणा॑म् । वि॒शाम् । अ॒कृ॒ण्व॒न् । अ॒र॒तिम् । पा॒व॒कम् । ह॒व्य॒ऽवाह॑म् । दध॑तः । मानु॑षेषु ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    मन्द्रं होतारमुशिजो नमोभि: प्राञ्चं यज्ञं नेतारमध्वराणाम् । विशामकृण्वन्नरतिं पावकं हव्यवाहं दधतो मानुषेषु ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    मन्द्रम् । होतारम् । उशिजः । नमःऽभिः । प्राञ्चम् । यज्ञम् । नेतारम् । अध्वराणाम् । विशाम् । अकृण्वन् । अरतिम् । पावकम् । हव्यऽवाहम् । दधतः । मानुषेषु ॥ १०.४६.४

    ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 46; मन्त्र » 4
    अष्टक » 8; अध्याय » 1; वर्ग » 1; मन्त्र » 4

    भावार्थ -
    (मन्द्रम्) अति आनन्ददायक, (होतारम्) सब को सुख देने वाले, सबको अपने भीतर लेने और अपने प्रति बुलाने वाले, (प्राञ्चम्) अति पूज्य, (यज्ञम्) सर्वदाता, सर्वोपास्य, सत्सङ्ग के योग्य, (अध्वराणां नेतारम्) न नष्ट होने वाले, नित्य तत्व के सञ्चालन करने वाले, (विशाम्) देह में प्रवेश करने वाले समस्त जीव-प्रजाओं के (अरतिम्) स्वामी, (पावकं) परम पावन, (हव्यवाहं) ग्राह्य विषय रूप जगत् को अपने शक्ति सामर्थ्य से उठाने और सञ्चालन करने वाले प्रभु को (मानुषेषु) मननशील पुरुषों के बीच में, वेदि में यज्ञाग्निवत् धारण स्थापन करने वाले (उशिजः) वशी, उसके चाहने वाले विद्वान् जन उसको (नमोभिः) विनययुक्त वचनों से (प्राञ्चं) प्रकट, व्यक्त, साक्षात् कर लेते हैं। उसी प्रकार हम भी करें।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - वत्सप्रिर्ऋषिः॥ अग्निर्देवता॥ छन्दः- १, २ पादनिचृत् त्रिष्टुप्। ३,५ आर्ची स्वराट् त्रिष्टुप्। ४, ८, १० त्रिष्टुप्। ६ आर्ची भुरिक् त्रिष्टुप्। ७ विराट् त्रिष्टुप्। निचृत् त्रिष्टुप्। ९ निचृत् त्रिष्टुप्। दशर्चं सूक्तम्॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top