English
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 55/ मन्त्र 6
ऋषिः - वृहदुक्थो वामदेव्यः
देवता - इन्द्र:
छन्दः - त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
शाक्म॑ना शा॒को अ॑रु॒णः सु॑प॒र्ण आ यो म॒हः शूर॑: स॒नादनी॑ळः । यच्चि॒केत॑ स॒त्यमित्तन्न मोघं॒ वसु॑ स्पा॒र्हमु॒त जेतो॒त दाता॑ ॥
स्वर सहित पद पाठशाक्म॑ना । शा॒कः । अ॒रु॒णः । सु॒ऽप॒र्णः । आ । यः । म॒हः । शूरः॑ । स॒नात् । अनी॑ळः । यत् । चि॒केत॑ । स॒त्यम् । इत् । तत् । न । मोघ॑म् । वसु॑ । स्पा॒र्हम् । उ॒त । जेता॑ । उ॒त । दाता॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
शाक्मना शाको अरुणः सुपर्ण आ यो महः शूर: सनादनीळः । यच्चिकेत सत्यमित्तन्न मोघं वसु स्पार्हमुत जेतोत दाता ॥
स्वर रहित पद पाठशाक्मना । शाकः । अरुणः । सुऽपर्णः । आ । यः । महः । शूरः । सनात् । अनीळः । यत् । चिकेत । सत्यम् । इत् । तत् । न । मोघम् । वसु । स्पार्हम् । उत । जेता । उत । दाता ॥ १०.५५.६
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 55; मन्त्र » 6
अष्टक » 8; अध्याय » 1; वर्ग » 17; मन्त्र » 1
अष्टक » 8; अध्याय » 1; वर्ग » 17; मन्त्र » 1
विषय - सर्वशक्तिमान् महान्, सनातन, सर्वव्यापक सत्य स्वरूप। अमोघ विजयी दानी प्रभु।
भावार्थ -
वह परमेश्वर (शाक्मना शाकः) अपनी महती शक्ति से शक्तिशाली है। वह (अरुणः) तेजोमय (सुपर्णः) सुख से सबका पालक है। (यः) जो वह (महः) महान् (शूरः) दुष्टों का नाशक, (सनात्) सनातन, (अनीडाः) किसी विशेष स्थान पर न होकर, सर्वव्यापक है। वह (यत् चिकेत) जो कुछ भी जानता है, (सत्यम् इत् तत्) वह सब सत्य ही है। (तत् मोघं न) वह कभी व्यर्थ, निष्फल (वसु न जेता) ऐश्वर्य को नहीं जीतता (उत न दाता) और व्यर्थ नहीं देता है।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - बृहदुक्थो वामदेव्यः। इन्द्रो देवता॥ छन्दः— १, ८ निचृत् त्रिष्टुप्। २, ५ पादनिचृत् त्रिष्टुप्। ३, ४, ६ त्रिष्टुप्। ७ विराट् त्रिष्टुप्॥ अष्टर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें