ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 63/ मन्त्र 5
स॒म्राजो॒ ये सु॒वृधो॑ य॒ज्ञमा॑य॒युरप॑रिह्वृता दधि॒रे दि॒वि क्षय॑म् । ताँ आ वि॑वास॒ नम॑सा सुवृ॒क्तिभि॑र्म॒हो आ॑दि॒त्याँ अदि॑तिं स्व॒स्तये॑ ॥
स्वर सहित पद पाठस॒म्ऽराजः॑ । ये । सु॒ऽवृधः॑ । य॒ज्ञम् । आ॒ऽय॒युः । अप॑रिऽह्वृताः । द॒धि॒रे । दि॒वि । क्षय॑म् । तान् । आ । वि॒वा॒स॒ । नम॑सा । सु॒वृ॒क्तिऽभिः॑ । म॒हः । आ॒दि॒त्यान् । अदि॑तिम् । स्व॒स्तये॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
सम्राजो ये सुवृधो यज्ञमाययुरपरिह्वृता दधिरे दिवि क्षयम् । ताँ आ विवास नमसा सुवृक्तिभिर्महो आदित्याँ अदितिं स्वस्तये ॥
स्वर रहित पद पाठसम्ऽराजः । ये । सुऽवृधः । यज्ञम् । आऽययुः । अपरिऽह्वृताः । दधिरे । दिवि । क्षयम् । तान् । आ । विवास । नमसा । सुवृक्तिऽभिः । महः । आदित्यान् । अदितिम् । स्वस्तये ॥ १०.६३.५
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 63; मन्त्र » 5
अष्टक » 8; अध्याय » 2; वर्ग » 3; मन्त्र » 5
अष्टक » 8; अध्याय » 2; वर्ग » 3; मन्त्र » 5
विषय - योग्य आदरणीय पूज्यों की पूजा का उपदेश।
भावार्थ -
(ये सम्राजः) जो अच्छी प्रकार दीप्तियुक्त, (सु-वृधः) उत्तम रीति से स्वयं बढ़ने और अन्यों को बढ़ाने वाले, (अपरि-ह्वताः) अकुटिलाचारी, सुधार्मिक (यज्ञम् आ ययुः) यज्ञ, आदरणीय पद वा सत्संग योग्य मान को प्राप्त होते हैं और जो (दिवि) सूर्यवत् तेजस्वी, मूर्धन्य राजासभा आदि में (क्षयम् दधिरे) ऐश्वर्य को धारण करते हैं (तान्) उनकी (नमसा) नमस्कार और (सु-वृक्तिभिः) उत्तम वचनों द्वारा (आ विवास) परिचर्या कर। और उन (आदित्यान्) आदित्यसम तेजस्वी, ज्ञानी पुरुषों की और (अदितिं) अखण्ड व्रतधारी पुरुष वा प्रभु की (स्वस्तये आ विवास) कल्याण के लिये परिचर्या, सेवा किया कर। इति तृतीयो वर्गः॥
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - गयः प्लात ऋषिः। देवता—१—१४,१७ विश्वेदेवाः। १५, १६ पथ्यास्वस्तिः॥ छन्द:–१, ६, ८, ११—१३ विराड् जगती। १५ जगती त्रिष्टुप् वा। १६ आर्ची स्वराट् त्रिष्टुप्। १७ पादनिचृत् त्रिष्टुप्॥ सप्तदशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें