Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 10 के सूक्त 63 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 63/ मन्त्र 4
    ऋषिः - गयः प्लातः देवता - विश्वेदेवा: छन्दः - निचृज्जगती स्वरः - निषादः

    नृ॒चक्ष॑सो॒ अनि॑मिषन्तो अ॒र्हणा॑ बृ॒हद्दे॒वासो॑ अमृत॒त्वमा॑नशुः । ज्यो॒तीर॑था॒ अहि॑माया॒ अना॑गसो दि॒वो व॒र्ष्माणं॑ वसते स्व॒स्तये॑ ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    नृ॒ऽचक्ष॑सः । अनि॑ऽमिषन्तः । अ॒र्हणा॑ । बृ॒हत् । दे॒वासः॑ । अ॒मृ॒त॒ऽत्वम् । आ॒न॒शुः॒ । ज्यो॒तिःऽर॑थाः । अहि॑ऽमायाः । अना॑गसः । दि॒वः । व॒र्ष्माण॑म् । व॒स॒ते॒ । स्व॒स्तये॑ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    नृचक्षसो अनिमिषन्तो अर्हणा बृहद्देवासो अमृतत्वमानशुः । ज्योतीरथा अहिमाया अनागसो दिवो वर्ष्माणं वसते स्वस्तये ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    नृऽचक्षसः । अनिऽमिषन्तः । अर्हणा । बृहत् । देवासः । अमृतऽत्वम् । आनशुः । ज्योतिःऽरथाः । अहिऽमायाः । अनागसः । दिवः । वर्ष्माणम् । वसते । स्वस्तये ॥ १०.६३.४

    ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 63; मन्त्र » 4
    अष्टक » 8; अध्याय » 2; वर्ग » 3; मन्त्र » 4

    भावार्थ -
    (नृचक्षसः) समस्त मनुष्यों को ज्ञान का दर्शन कराने वाले सब के नेत्र के तुल्य, एवं सब को सूर्यकिरणवत् देखने वाले, (अनिमिषन्तः) कभी निमेष न करने वाले, सदा अप्रमादी, सावधान, (देवासः) तेजस्वी विद्वान् पुरुष, (अर्हणा) योग्य पूजा उपासना द्वारा ही (बृहत्) उस महान् (अमृतत्वम् आनशुः) अमृतमय पद, मोक्ष को प्राप्त करते हैं। वे (ज्योतिः-रथाः) ज्योतिर्मय बल वा रस को प्राप्त होकर वा तेजस्वी शरीर होकर (अहि-मायाः) अप्रतिहत बुद्धि, मेघ वा सूर्यवत् परोपकारक ज्ञान-प्रकाशक बुद्धि से युक्त और (अनागसः) निष्पाप होकर (दिवः) तेजोमय प्रभु के (वर्ष्माणं) परम स्थान को (स्वस्तये) सुख कल्याणार्थ (वसते) प्राप्त होते, उसी में रहते हैं।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - गयः प्लात ऋषिः। देवता—१—१४,१७ विश्वेदेवाः। १५, १६ पथ्यास्वस्तिः॥ छन्द:–१, ६, ८, ११—१३ विराड् जगती। १५ जगती त्रिष्टुप् वा। १६ आर्ची स्वराट् त्रिष्टुप्। १७ पादनिचृत् त्रिष्टुप्॥ सप्तदशर्चं सूक्तम्॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top