Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 2 के सूक्त 37 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 2/ सूक्त 37/ मन्त्र 1
    ऋषिः - गृत्समदः शौनकः देवता - द्रविणोदाः छन्दः - निचृज्जगती स्वरः - निषादः

    मन्द॑स्व हो॒त्रादनु॒ जोष॒मन्ध॒सोऽध्व॑र्यवः॒ स पू॒र्णां व॑ष्ट्या॒सिच॑म्। तस्मा॑ ए॒तं भ॑रत तद्व॒शो द॒दिर्हो॒त्रात्सोमं॑ द्रविणोदः॒ पिब॑ ऋ॒तुभिः॑॥

    स्वर सहित पद पाठ

    मन्द॑स्व । हो॒त्रात् । अनु॑ । जोष॑म् । अन्ध॑सः । अध्व॑र्यवः । सः । पू॒र्णाम् । व॒ष्टि॒ । आ॒ऽसिच॑म् । तस्मै॑ । ए॒तम् । भ॒र॒त॒ । त॒त्ऽव॒शः । द॒दिः । हो॒त्रात् । सोम॑म् । द्र॒वि॒णः॒ऽदः॒ । पिब॑ । ऋ॒तुऽभिः॑ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    मन्दस्व होत्रादनु जोषमन्धसोऽध्वर्यवः स पूर्णां वष्ट्यासिचम्। तस्मा एतं भरत तद्वशो ददिर्होत्रात्सोमं द्रविणोदः पिब ऋतुभिः॥

    स्वर रहित पद पाठ

    मन्दस्व। होत्रात्। अनु। जोषम्। अन्धसः। अध्वर्यवः। सः। पूर्णाम्। वष्टि। आऽसिचम्। तस्मै। एतम्। भरत। तत्ऽवशः। ददिः। होत्रात्। सोमम्। द्रविणःऽदः। पिब। ऋतुऽभिः॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 2; सूक्त » 37; मन्त्र » 1
    अष्टक » 2; अध्याय » 8; वर्ग » 1; मन्त्र » 1

    भावार्थ -
    हे ( द्रविणोदः ) धनों और ज्ञानों के देने हारे ऐश्वर्यवन् ! और विद्वन् ! तू ( होत्रात् ) उत्तम दानशील से ( जोषम् अनु ) प्रीतिसहित या ( जोषमनु होत्रात् ) प्रीति से दिये दान से ही ( अन्धसः ) अन्न आदि भोग्य पदार्थों को प्राप्त करके ( मन्दस्व ) तृप्त और आनन्दित हुआ कर । हे ( अध्वर्यवः ) अपनी हिंसा न चाहने वाले और प्रजा के पीड़नादि भी न चाहने वाले प्रजास्थ पुरुषो ! ( सः ) वह ज्ञानेश्वर्य का देने वाला पुरुष, घृत को चाहने वाले अग्नि के समान ( पूर्णाम् आसिचम् ) पूर्ण आसेचन या पुष्टि और दान ( वष्टि ) चाहता है । हे प्रजाजनो ( एतं ) उसको ( तत् वशः ) उसके अभिलषित कामना योग्य पदार्थ ( भरत = हरत स्म ) प्राप्त कराओ । वह ( ददि ) दानशील पुरुष है । हे ( द्रविणोदः ) द्रव्यों के दान देने हारे ! तूः (ददिः ) दानशील होकर ( होत्रात् ) सर्वाधिकार देने वाले विद्वान् से ( सोमं ) ज्ञान और ऐश्वर्य प्राप्त करके ( ऋतुभिः ) विद्वान् राजसभा के सदस्यों सहित ऋतु-अनुसार ओषधि रस के समान ( सोमं ) ऐश्वर्य का ( पिब ) पान, उपभोग और पालन कर ।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - गृत्समद ऋषिः ॥ १-४ द्रविणोदाः ५ अश्विनौ । ६ अग्निश्च देवता ॥ छन्दः—१, ५ निचृज्जगती । २ जगती । ३ विराड् जगती ४, ६ भुरिक त्रिष्टुप् ॥ षडृचं सूक्तम् ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top