Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 3 के सूक्त 54 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 3/ सूक्त 54/ मन्त्र 2
    ऋषिः - प्रजापतिर्वैश्वामित्रो वाच्यो वा देवता - विश्वेदेवा: छन्दः - त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः

    महि॑ म॒हे दि॒वे अ॑र्चा पृथि॒व्यै कामो॑ म इ॒च्छञ्च॑रति प्रजा॒नन्। ययो॑र्ह॒ स्तोमे॑ वि॒दथे॑षु दे॒वाः स॑प॒र्यवो॑ मा॒दय॑न्ते॒ सचा॒योः॥

    स्वर सहित पद पाठ

    महि॑ । म॒हे । दि॒वे । अ॒र्च॒ । पृ॒थि॒व्यै । कामः॑ । मे॒ । इ॒च्छन् । च॒र॒ति॒ । प्र॒ऽजा॒नन् । ययोः॑ । ह॒ । स्तोमे॑ । वि॒दथे॑षु । दे॒वाः । स॒प॒र्यवः॑ । मा॒दय॑न्ते । सचा॑ । आ॒योः ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    महि महे दिवे अर्चा पृथिव्यै कामो म इच्छञ्चरति प्रजानन्। ययोर्ह स्तोमे विदथेषु देवाः सपर्यवो मादयन्ते सचायोः॥

    स्वर रहित पद पाठ

    महि। महे। दिवे। अर्च। पृथिव्यै। कामः। मे। इच्छन्। चरति। प्रऽजानन्। ययोः। ह। स्तोमे। विदथेषु। देवाः। सपर्यवः। मादयन्ते। सचा। आयोः॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 3; सूक्त » 54; मन्त्र » 2
    अष्टक » 3; अध्याय » 3; वर्ग » 24; मन्त्र » 2

    भावार्थ -
    (ययोः) जिन के (स्तोमे) स्तुति योग्य शासन में (विदथेषु) ज्ञानों और संग्रामों के निमित्त (सपर्यवः देवाः) सेवाकुशल विद्या और धन के अभिलाषी लोग (आयोः सचा) जीवन भर के सम्बन्ध से (मादयन्ते) प्रसन्न रहते हैं हे विद्वन् ! तू (प्रजानन्) ज्ञानवान् होकर उन (महे दिवे) बड़े तेजस्वी सूर्य और (महे पृथिव्यै) पूजनीय पृथिवी के समान तेजस्वी और सर्वाश्रय राजा रानी दोनों का (महि अर्च) बड़ा आदर सत्कार कर। उन दोनों में से (मे कामः) मुझ प्रजाकी अभिलाषा करने हारा (इच्छन्) राजा मुझे चाहता हुआ (चरति) विचरता है।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - प्रजापतिर्वैश्वामित्रो वाच्यो वा ऋषिः॥ विश्वे देवा देवताः॥ छन्दः– १ निचृत्पंक्तिः। भुरिक् पंक्तिः। १२ स्वराट् पंक्तिः । २, ३, ६, ८, १०, ११, १३, १४ त्रिष्टुप्। ४, ७, १५, १६, १८, २०, २१ निचृत्त्रिष्टुप् । ५ स्वराट् त्रिष्टुप्। १७ भुरिक् त्रिष्टुप्। १९, २२ विराट्त्रिष्टुप्॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top