ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 33/ मन्त्र 4
पु॒रू यत्त॑ इन्द्र॒ सन्त्यु॒क्था गवे॑ च॒कर्थो॒र्वरा॑सु॒ युध्य॑न्। त॒त॒क्षे सूर्या॑य चि॒दोक॑सि॒ स्वे वृषा॑ स॒मत्सु॑ दा॒सस्य॒ नाम॑ चित् ॥४॥
स्वर सहित पद पाठपु॒रु । यत् । ते॒ । इ॒न्द्र॒ । सन्ति॑ । उ॒क्था । गवे॑ । च॒कर्थ॑ । उ॒र्वरा॑सु । युध्य॑न् । त॒त॒क्षे । सूर्या॑य । चि॒त् । ओक॑सि । स्वे । वृषा॑ । स॒मत्ऽसु॑ । दा॒सस्य॑ । नाम॑ । चि॒त् ॥
स्वर रहित मन्त्र
पुरू यत्त इन्द्र सन्त्युक्था गवे चकर्थोर्वरासु युध्यन्। ततक्षे सूर्याय चिदोकसि स्वे वृषा समत्सु दासस्य नाम चित् ॥४॥
स्वर रहित पद पाठपुरु। यत्। ते। इन्द्र। सन्ति। उक्था। गवे। चकर्थ। उर्वरासु। युध्यन्। ततक्षे। सूर्याय। चित्। ओकसि। स्वे। वृषा। समत्ऽसु। दासस्य। नाम। चित् ॥४॥
ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 33; मन्त्र » 4
अष्टक » 4; अध्याय » 2; वर्ग » 1; मन्त्र » 4
अष्टक » 4; अध्याय » 2; वर्ग » 1; मन्त्र » 4
विषय - उर्वरा भूमियों का विजय । राजा के शासन की विशेषता ।
भावार्थ -
भा०-हे (इन्द्र) ऐश्वर्यवन् ! ( यत् ) जो (ते) तेरे ( उक्था ) उत्तम प्रशंसनीय कार्य हैं जिनको तू ( गवे ) गवादि पशु और भूमि की उन्नति के लिये ( उर्वरासु युध्यन् चकर्थ ) उपजाऊ भूमियों के निमित्त युद्ध करता हुआ करे, तब तू (वृषा ) मेघवत् वर्षणशील होकर (सूर्याय) सूर्यवत् तेजस्वी पद के योग्य ( स्वे ओकसि ) अपने पद पर रहकर (समत्सु) संग्रामों में ( दासस्य चित् नाम ततक्षे ) जल देने वाले मेघ के तुल्य उदार दाता और राष्ट्र के सेवक रूप से नाम या ख्याति को उत्पन्न कर ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - संवरणः प्राजापत्य ऋषिः ॥ इन्द्रो देवता ॥ छन्द: – १, २, ७, पंक्तिः । ३ निचृत्पंक्ति: । ४, १० भुरिक् पंक्ति: । ५, ६ स्वराट्पंक्तिः । । ८ त्रिष्टुप ९ निचृत्त् त्रिष्टुप । दशर्चं सूक्तम् ॥
इस भाष्य को एडिट करें