ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 45/ मन्त्र 11
ऋषिः - सदापृण आत्रेयः
देवता - विश्वेदेवा:
छन्दः - भुरिक्पङ्क्ति
स्वरः - पञ्चमः
धियं॑ वो अ॒प्सु द॑धिषे स्व॒र्षां ययात॑र॒न्दश॑ मा॒सो नव॑ग्वाः। अ॒या धि॒या स्या॑म दे॒वगो॑पा अ॒या धि॒या तु॑तुर्या॒मात्यंहः॑ ॥११॥
स्वर सहित पद पाठधिय॑म् । वः॒ । अ॒प्ऽसु । द॒धि॒षे॒ । स्वः॒ऽसाम् । यया॑ । अत॑रन् । दश॑ । मा॒सः । नव॑ऽग्वाः । अ॒या । धि॒या । स्या॒म॒ । दे॒वऽगो॑पाः । अ॒या । धि॒या । तु॒तु॒र्या॒म॒ । अति॑ । अंहः॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
धियं वो अप्सु दधिषे स्वर्षां ययातरन्दश मासो नवग्वाः। अया धिया स्याम देवगोपा अया धिया तुतुर्यामात्यंहः ॥११॥
स्वर रहित पद पाठधियम्। वः। अप्ऽसु। दधिषे। स्वःसाम्। यया। अतरन्। दश। मासः। नवऽग्वाः। अया। धिया। स्याम। देवऽगोपाः। अया। धिया। तुतुर्याम। अति। अंहः ॥११॥
ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 45; मन्त्र » 11
अष्टक » 4; अध्याय » 2; वर्ग » 27; मन्त्र » 6
अष्टक » 4; अध्याय » 2; वर्ग » 27; मन्त्र » 6
विषय - तेजस्वी के कर्त्तव्य ।
भावार्थ -
भा०-हे विद्वान् पुरुषो ! मैं (वः ) आप लोगों की प्रदान की ( स्वर्षान् ) सुखप्रद ( धियं ) उस बुद्धि वा कर्म को ( दधिषे ) धारण करूं (या) जिससे ( नवग्वाः ) नवीन, उत्तम गति वाले, सदाचारीजन ( दश-मासः ) दस महीनों को ( अतरन् ) व्यतीत करते हैं । हम लोग ( अया धिया ) उसी धारणावती बुद्धि से ( देवगोपाः स्याम ) विद्वानों, व्यवहारज्ञों विजिगीषुओं, शुभ उत्तम गुणों और इन्द्रियों के पालक ( स्याम ) हों और ( अया धिया ) इसी बुद्धि या कर्म से हम ( अंहः अति तुतुर्याम ) पाप कर्म और उसके दुष्फल को अतिक्रमण कर उसका नाश करें । इति सप्तविंशो वर्गः ॥
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - सदापृण आत्रेय ऋषिः ॥ विश्वेदेवा देवताः ॥ छन्द: – १, २ पंक्तिः । ५, ९, ११ भुरिक् पंक्ति: । ८, १० स्वराड् पंक्तिः । ३ विराट् त्रिष्टुप् । ४, ६,७ निचृत् त्रिष्टुप् ॥ एकादशर्चं सूक्तम् ॥
इस भाष्य को एडिट करें