Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 5 के सूक्त 56 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 56/ मन्त्र 7
    ऋषिः - श्यावाश्व आत्रेयः देवता - मरुतः छन्दः - निचृद्बृहती स्वरः - मध्यमः

    उ॒त स्य वा॒ज्य॑रु॒षस्तु॑वि॒ष्वणि॑रि॒ह स्म॑ धायि दर्श॒तः। मा वो॒ यामे॑षु मरुतश्चि॒रं क॑र॒त्प्र तं रथे॑षु चोदत ॥७॥

    स्वर सहित पद पाठ

    उ॒त । स्यः । वा॒जी । अ॒रु॒षः । तु॒वि॒ऽस्वणिः॑ । इ॒ह । स्म॒ । धा॒यि॒ । द॒र्श॒तः । मा । वः॒ । यामे॑षु । म॒रु॒तः॒ । चि॒रम् । क॒र॒त् । प्र । तम् । रथे॑षु । चो॒द॒त॒ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    उत स्य वाज्यरुषस्तुविष्वणिरिह स्म धायि दर्शतः। मा वो यामेषु मरुतश्चिरं करत्प्र तं रथेषु चोदत ॥७॥

    स्वर रहित पद पाठ

    उत। स्यः। वाजी। अरुषः। तुविऽस्वनिः। इह। स्म। धायि। दर्शतः। मा। वः। यामेषु। मरुतः। चिरम्। करत्। प्र। तम्। रथेषु। चोदत ॥७॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 56; मन्त्र » 7
    अष्टक » 4; अध्याय » 3; वर्ग » 20; मन्त्र » 2

    भावार्थ -
    भा०- ( उत ) और ( अरुष: ) तेजस्वी और रोष से रहित, अक्रोधी, (तुवि-स्वनिः ) बहुत उच्च ध्वनि करने में समर्थ, ( दर्शतः ) दर्शनीय रूप और गुणों वाला ( स्यः वाजी ) वह ज्ञान और शक्ति तथा ऐश्वर्य का स्वामी राजा वा प्रधान, बलवान् अश्व के समान समर्थ पुरुष ( इह धायि स्म ) इस कार्य में स्थापित किया जाय । हे ( मरुतः ) विद्वान् पुरुषो ! हे वैश्य जनो ! (वः) जो आप लोगों के (या मेषु ) आने जाने के मार्गों और प्रजा के नियन्त्रण के कार्यों में कोई नियुक्त पुरुष एवं रथ में जुता अश्वादि भी ( चिरं मा करत ) विलम्ब न किया करे । ( रथेषु ) रथों में लगे अश्व के समान आप लोग ( तं ) उसको ( रथेषु) रमण योग्य, एवं शीघ्रता से करने योग्य कार्यों में ( प्र चोदत ) अच्छी प्रकार प्रेरित करो ।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - श्यावाश्व आत्रेय ऋषिः ॥ मरुतो देवताः ॥ छन्दः- १, २, ५ निचृद् बृहती ४ विराड्बृहती । ८, ९ बृहती । ३ विराट् पंक्तिः । ६, ७ निचृत्पंक्ति: ॥ नवर्चं सूक्तम् ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top