ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 75/ मन्त्र 6
आ वां॑ नरा मनो॒युजोऽश्वा॑सः प्रुषि॒तप्स॑वः। वयो॑ वहन्तु पी॒तये॑ स॒ह सु॒म्नेभि॑रश्विना॒ माध्वी॒ मम॑ श्रुतं॒ हव॑म् ॥६॥
स्वर सहित पद पाठआ । वा॒म् । न॒रा॒ । म॒नः॒ऽयुजः॑ । अश्वा॑सः । प्रु॒षि॒तऽप्स॑वः । वयः॑ । व॒ह॒न्तु॒ । पी॒तये॑ । स॒ह । सु॒म्नेभिः॑ । अ॒श्वि॒ना॒ । माध्वी॒ इति॑ । मम॑ । श्रुत॑म् । हव॑म् ॥
स्वर रहित मन्त्र
आ वां नरा मनोयुजोऽश्वासः प्रुषितप्सवः। वयो वहन्तु पीतये सह सुम्नेभिरश्विना माध्वी मम श्रुतं हवम् ॥६॥
स्वर रहित पद पाठआ। वाम्। नरा। मनःऽयुजः। अश्वासः। प्रुषितऽप्सवः। वयः। वहन्तु। पीतये। सह। सुम्नेभिः। अश्विना। माध्वी इति। मम। श्रुतम्। हवम् ॥६॥
ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 75; मन्त्र » 6
अष्टक » 4; अध्याय » 4; वर्ग » 16; मन्त्र » 1
अष्टक » 4; अध्याय » 4; वर्ग » 16; मन्त्र » 1
विषय - दो अश्वी । विद्वान् जितेन्द्रिय स्त्री पुरुषों के कर्त्तव्य ।
भावार्थ -
भा०-हे ( नरा ) स्त्री पुरुषो ! ( अश्वासः प्रुषित-प्सवः वयः सुम्नेभिः वां वहन्ति) जिस प्रकार अन्नादि खाने वाले, नाना रूप एवं इन्धन, तैल, जल, कोयला आदि को दग्ध करने वाले, वेगवान् अश्व, रथ यन्त्रादि वेगवान् होकर सुखों सहित तुम दोनों को दूर देश तक पहुंचा देते हैं उसी प्रकार ( मनः-युजः ) मन रूप रासों से जुते (अश्वासः) ये इन्द्रिय, प्राण गण (वय: ) स्वयं कान्ति वा दीप्ति से युक्त होकर ( वां ) आप दोनों को ( वीतये ) सुख भोगने के निमित्त ( सुम्नेभिः ) सुखों सहित ( वहन्तु ) धारण करें अथवा, ( वां वयः पीतये सुम्नेभिः वहन्तु ) आप दोनों के जीवन को सुखों सहित उपभोग करने के लिये धारण करें । ( माध्वी ) अन्न, मधु आदिवत् ज्ञान संग्रही आप दोनों ( मम हवं श्रुतम् ) मेरा उपदेश श्रवण करो ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - अवस्युरात्रेय ऋषि: ।। अश्विनौ देवते ॥ छन्द: – १, ३ पंक्ति: । २, ४, ६, ७, ८ निचृत्पंक्तिः । ५ स्वराट् पंक्तिः । ९ विराट् पंक्तिः ।। नवर्चं सुक्तम् ।।
इस भाष्य को एडिट करें