Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 6 के सूक्त 50 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 50/ मन्त्र 2
    ऋषिः - ऋजिश्वाः देवता - विश्वेदेवा: छन्दः - स्वराट्पङ्क्ति स्वरः - पञ्चमः

    सु॒ज्योति॑षः सूर्य॒ दक्ष॑पितॄननागा॒स्त्वे सु॑महो वीहि दे॒वान्। द्वि॒जन्मा॑नो॒ य ऋ॑त॒सापः॑ स॒त्याः स्व॑र्वन्तो यज॒ता अ॑ग्निजि॒ह्वाः ॥२॥

    स्वर सहित पद पाठ

    सु॒ऽज्योति॑षः । सू॒र्य॒ । दक्ष॑ऽपितॄन् । अ॒ना॒गाः॒ऽत्वे । सु॒ऽम॒हः॒ । वी॒हि॒ । दे॒वान् । द्वि॒ऽजन्मा॑नः । ये । ऋ॒त॒ऽसापः॑ । स॒त्याः । स्वः॑ऽवन्तः । य॒ज॒ताः । अ॒ग्नि॒ऽजि॒ह्वाः ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    सुज्योतिषः सूर्य दक्षपितॄननागास्त्वे सुमहो वीहि देवान्। द्विजन्मानो य ऋतसापः सत्याः स्वर्वन्तो यजता अग्निजिह्वाः ॥२॥

    स्वर रहित पद पाठ

    सुऽज्योतिषः। सूर्य। दक्षऽपितॄन्। अनागाःऽत्वे। सुऽमहः। वीहि। देवान्। द्विऽजन्मानः। ये। ऋतऽसापः। सत्याः। स्वःऽवन्तः। यजताः। अग्निऽजिह्वाः ॥२॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 50; मन्त्र » 2
    अष्टक » 4; अध्याय » 8; वर्ग » 8; मन्त्र » 2

    भावार्थ -
    सूर्य जिस प्रकार (सु-महः) उत्तम तेज युक्त ( दक्ष-पितॄन् ) दाहक सामर्थ्य, ताप से युक्त (सु-ज्योतिषः) उत्तम कान्तियुक्त ( देवान् ) किरणों को प्राप्त है उसी प्रकार हे (सूर्य) सूर्य के समान तेजस्विन् ! विद्वन् ! राजन् ! तू भी ( सु-ज्योतिषः ) उत्तम ज्ञान प्रकाश से युक्त, ( दक्ष-पितॄन् ) चतुर माता पिता और गुरुजनों ( देवान् ) ज्ञान, धन, अन्न, वस्त्रादि के दाता (स-महः) उत्तम उन पूजनीय पुरुषों को तू ( अनागास्त्वे ) अपराध और पाप से मुक्त होने के लिये ( वीहि ) प्राप्त हो ( वे ) जो ( द्वि-जन्मानः ) माता पिता और गुरु द्वारा जो जन्म प्राप्त होकर द्विज, हो, ( ऋत-सापः ) सत्य वचन और ज्ञान से सम्बन्ध बनाने वाले, सत्यवादी ( सत्याः ) सत्य कर्मा, ( यजताः ) सत्संग योग्य, दानी, और ( अग्नि-जिह्वाः ) अग्नि के समान वाणी द्वारा यथार्थ बात को प्रकाशित करने वाले और (स्वर्वन्तः ) सुख और उत्तम उपदेशमय ज्ञान को धारण करने वाले हैं ।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋजिश्वा ऋषिः ।। विश्वे देवा देवताः ॥ छन्दः–१, ७ त्रिष्टुप् । ३, ५, ६, १०, ११, १२ निचृत्त्रिष्टुप् । ४, ८, १३ विराट् त्रिष्टुप् । २ स्वराट् पंक्ति: । ९ पंक्ति: । १४ भुरिक् पंक्ति: । १५ निचृत्पंक्तिः ॥ पञ्चदशर्चं सूक्तम् ।।

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top