English
ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 82/ मन्त्र 7
न तमंहो॒ न दु॑रि॒तानि॒ मर्त्य॒मिन्द्रा॑वरुणा॒ न तप॒: कुत॑श्च॒न । यस्य॑ देवा॒ गच्छ॑थो वी॒थो अ॑ध्व॒रं न तं मर्त॑स्य नशते॒ परि॑ह्वृतिः ॥
स्वर सहित पद पाठन । तम् । अंहः॑ । न । दुः॒ऽइ॒तानि॑ । मर्त्य॑म् । इन्द्रा॑वरुणा । न । तपः॑ । कुतः॑ । च॒न । यस्य॑ । दे॒वा॒ । गच्छ॑थः । वी॒थः । अ॒ध्व॒रम् । न । तम् । मर्त॑स्य । न॒श॒ते॒ । परि॑ऽह्वृतिः ॥
स्वर रहित मन्त्र
न तमंहो न दुरितानि मर्त्यमिन्द्रावरुणा न तप: कुतश्चन । यस्य देवा गच्छथो वीथो अध्वरं न तं मर्तस्य नशते परिह्वृतिः ॥
स्वर रहित पद पाठन । तम् । अंहः । न । दुःऽइतानि । मर्त्यम् । इन्द्रावरुणा । न । तपः । कुतः । चन । यस्य । देवा । गच्छथः । वीथः । अध्वरम् । न । तम् । मर्तस्य । नशते । परिऽह्वृतिः ॥ ७.८२.७
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 82; मन्त्र » 7
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 3; मन्त्र » 2
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 3; मन्त्र » 2
विषय - पाप, दुराचार, पीड़ा, पीड़ा, संताप से रहित उनका शासन
भावार्थ -
हे ( देवा ) दानशील, हे तेजस्वी, हे विजय की कामना करने वाले ( इन्द्रा-वरुणा ) शत्रुहन्ता और विघ्ननिवारक अध्यक्ष जनो ! आप दोनों ( यस्य मर्तस्य अध्वरं ) राष्ट्र या मनुष्य प्रजा वर्ग के 'अध्वर' अर्थात् हिंसा से रहित प्रजा पालन के कार्य या यज्ञ को ( गच्छथः ) जाते हो और ( वीथः ) जिसके यज्ञ की रक्षा करते हो ( तम् मर्तम् ) उस मनुष्य तक ( न अंहः नशते ) न पाप पहुंचता है ( न दुरितानि ) न बुरे, कष्टदायी फल प्राप्त होते हैं, ( कुतः चन न तपः ) न किसी से या किसी प्रकार उसे सन्ताप या पीड़ा होती है, ( तं न परिहृतिः नशते ) और न उसको किसी की कुटिल चाल ही सताती है ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - वसिष्ठ ऋषिः॥ इन्द्रावरुणौ देवते॥ छन्दः—१, २, ६, ७, ९ निचृज्जगती। ३ आर्ची भुरिग् जगती। ४,५,१० आर्षी विराड् जगती। ८ विराड् जगती॥ दशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें