ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 29/ मन्त्र 3
ऋषिः - मनुर्वैवस्वतः कश्यपो वा मारीचः
देवता - विश्वेदेवा:
छन्दः - आर्चीस्वराड्गायत्री
स्वरः - षड्जः
वाशी॒मेको॑ बिभर्ति॒ हस्त॑ आय॒सीम॒न्तर्दे॒वेषु॒ निध्रु॑विः ॥
स्वर सहित पद पाठवाशी॑म् । एकः॑ । बि॒भ॒र्ति॒ । हस्ते॑ । आ॒य॒सीम् । अ॒न्तः । दे॒वेषु॑ । निऽध्रु॑विः ॥
स्वर रहित मन्त्र
वाशीमेको बिभर्ति हस्त आयसीमन्तर्देवेषु निध्रुविः ॥
स्वर रहित पद पाठवाशीम् । एकः । बिभर्ति । हस्ते । आयसीम् । अन्तः । देवेषु । निऽध्रुविः ॥ ८.२९.३
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 29; मन्त्र » 3
अष्टक » 6; अध्याय » 2; वर्ग » 36; मन्त्र » 3
अष्टक » 6; अध्याय » 2; वर्ग » 36; मन्त्र » 3
विषय - उसके महान् अद्भुत कर्म ।
भावार्थ -
वह ( एकः ) अद्वितीय ( देवेषु अन्तः ) विद्वानों, विजयेच्छुकों के बीच सेनापतिवत्, प्राणों के बीच आत्मवत्, समस्त तेजोमय एवं पृथिव्यादि तत्वों के बीच ( हस्ते ) अपने हाथ में ( आयसीम् वाशीम् ) सुवर्णमयी वंशी को गायक के समान, एवं लोह की बनी बसौली को शिल्पियों के समान, ( आयसीम् ) सबको संचालन करने में समर्थ ( वाशीम् ) ज्ञान वाणी वेद को वा सर्वसंचालिका, वशकारिणी प्रभुशक्ति को ( निध्रुविः ) स्थिर होकर, सबका धारक होकर ( बिभर्ति ) धारण करता है।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - मनुर्वैवस्वतः कश्यपो वा मारीच ऋषिः॥ विश्वेदेवा देवताः॥ छन्दः— १, २ आर्ची गायत्री। ३, ४, १० आर्ची स्वराड् गायत्री। ५ विराड् गायत्री। ६—९ आर्ची भुरिग्गायत्री॥ नवर्चं सूक्तम् ॥
इस भाष्य को एडिट करें