English
ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 70/ मन्त्र 3
नकि॒ष्टं कर्म॑णा नश॒द्यश्च॒कार॑ स॒दावृ॑धम् । इन्द्रं॒ न य॒ज्ञैर्वि॒श्वगू॑र्त॒मृभ्व॑स॒मधृ॑ष्टं धृ॒ष्ण्वो॑जसम् ॥
स्वर सहित पद पाठनकिः॑ । तम् । कर्म॑णा । न॒श॒त् । यः । च॒कार॑ । स॒दाऽवृ॑धम् । इन्द्र॑म् । न । य॒ज्ञैः । वि॒श्वऽगू॑र्तम् । ऋभ्व॑सम् । अधृ॑ष्टम् । धृ॒ष्णुऽओ॑जसम् ॥
स्वर रहित मन्त्र
नकिष्टं कर्मणा नशद्यश्चकार सदावृधम् । इन्द्रं न यज्ञैर्विश्वगूर्तमृभ्वसमधृष्टं धृष्ण्वोजसम् ॥
स्वर रहित पद पाठनकिः । तम् । कर्मणा । नशत् । यः । चकार । सदाऽवृधम् । इन्द्रम् । न । यज्ञैः । विश्वऽगूर्तम् । ऋभ्वसम् । अधृष्टम् । धृष्णुऽओजसम् ॥ ८.७०.३
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 70; मन्त्र » 3
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 8; मन्त्र » 3
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 8; मन्त्र » 3
विषय - प्रभु परमेश्वर की गुण-स्तुति।
भावार्थ -
( तं ) उस को ( कर्मणा ) कर्म द्वारा ( नकि: नशत् ) कोई प्राप्त नहीं कर सकता ( यः सदावृधम् ) जो सदा बढ़ाने वाले ( इन्द्रं ) ऐश्वर्यवान् पुरुष को ( यज्ञैः ) यज्ञों, सत्संगों से ( विश्व-गूर्त्तम् ) सर्व स्तुत्य ( ऋभ्वसम् ) महान् ( अधृष्टं ) अपराजित और ( धृष्णु-ओजसम् ) पराजयकारी बल से सम्पन्न ( चकार ) करता है वही उस तक पहुंचता है।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - पुरुहन्मा ऋषिः॥ इन्द्रो देवता॥ छन्दः—१ पादनिचृद् बृहती। ५, ७ विराड् बृहती। ३ निचृद् बृहती। ८, १० आर्ची स्वराड् बृहती। १२ आर्ची बृहती। ९, ११ बृहती। २, ६ निचृत् पंक्तिः। ४ पंक्ति:। १३ उष्णिक्। १५ निचृदुष्णिक्। १४ भुरिगनुष्टुप्॥ पञ्चदशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें