English
ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 72/ मन्त्र 18
ऋषिः - हर्यतः प्रागाथः
देवता - अग्निर्हर्वीषि वा
छन्दः - विराड्गायत्री
स्वरः - षड्जः
उ॒तो न्व॑स्य॒ यत्प॒दं ह॑र्य॒तस्य॑ निधा॒न्य॑म् । परि॒ द्यां जि॒ह्वया॑तनत् ॥
स्वर सहित पद पाठउ॒तो इति॑ । नु । अ॒स्य॒ । यत् । प॒दम् । ह॒र्य॒तस्य॑ । नि॒ऽधा॒न्य॑म् । परि॑ । द्याम् । जि॒ह्वया॑ । अ॒त॒न॒त् ॥
स्वर रहित मन्त्र
उतो न्वस्य यत्पदं हर्यतस्य निधान्यम् । परि द्यां जिह्वयातनत् ॥
स्वर रहित पद पाठउतो इति । नु । अस्य । यत् । पदम् । हर्यतस्य । निऽधान्यम् । परि । द्याम् । जिह्वया । अतनत् ॥ ८.७२.१८
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 72; मन्त्र » 18
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 17; मन्त्र » 3
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 17; मन्त्र » 3
विषय - अग्निवत् नायक विद्वान् का कर्त्तव्य।
भावार्थ -
( अस्य ) इस ( हर्यतस्य ) कान्तिमान् अग्नि या सूर्य का ( यत् पदं ) जो पद या स्थान ( नि-धान्यम् ) भूमि पर विशेष धन वा धान्य के योग्य है, उसको अग्नि ही ( द्यां परि ) समस्त आकाश में अपनी ( जिह्वया ) ज्वालामयी जीभ से ( परि तनत् ) फैलाता है। इसी प्रकार जो इस राजा का ऐश्वर्ययोग्य पद है उसको यह नायक विद्वान् अपनी वाणी द्वारा विस्तृत कर। इति सप्तदशो वर्गः॥
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - हर्यतः प्रागाथ ऋषिः। अग्निर्हवींषि वा देवता॥ छन्द्रः—१, ३, ८—१०, १२, १६ गायत्री। २ पादनिचृद् गायत्री। ४—६, ११, १३—१५, १७निचृद् गायत्री। ७, १८ विराड् गायत्री॥ अष्टादशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें