Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 8 के सूक्त 96 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 96/ मन्त्र 21
    ऋषिः - तिरश्चीरद्युतानो वा मरुतः देवता - इन्द्र: छन्दः - विराट्पङ्क्ति स्वरः - पञ्चमः

    स वृ॑त्र॒हेन्द्र॑ ऋभु॒क्षाः स॒द्यो ज॑ज्ञा॒नो हव्यो॑ बभूव । कृ॒ण्वन्नपां॑सि॒ नर्या॑ पु॒रूणि॒ सोमो॒ न पी॒तो हव्य॒: सखि॑भ्यः ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    सः । वृ॒त्र॒ऽहा । इन्द्रः॑ । ऋ॒भु॒क्षाः । स॒द्यः । ज॒ज्ञा॒नः । हव्यः॑ । ब॒भू॒व॒ । कृ॒ण्वन् । अपां॑सि । नर्या॑ । पु॒रूणि॑ । सोमः॑ । न । पी॒तः । हव्यः॑ । सखि॑ऽभ्यः ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    स वृत्रहेन्द्र ऋभुक्षाः सद्यो जज्ञानो हव्यो बभूव । कृण्वन्नपांसि नर्या पुरूणि सोमो न पीतो हव्य: सखिभ्यः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    सः । वृत्रऽहा । इन्द्रः । ऋभुक्षाः । सद्यः । जज्ञानः । हव्यः । बभूव । कृण्वन् । अपांसि । नर्या । पुरूणि । सोमः । न । पीतः । हव्यः । सखिऽभ्यः ॥ ८.९६.२१

    ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 96; मन्त्र » 21
    अष्टक » 6; अध्याय » 6; वर्ग » 35; मन्त्र » 6

    भावार्थ -
    (सः) वह (वृत्र-हा) दुष्टों और विघ्नों का नाशक, (ऋभु-क्षा:) बल और गुणों से महान्, वा सत्य से दीप्तियुक्त, विद्वान्, तेजस्वी, शिल्पी ( आदि जन को आश्रय देने वाला, ( जज्ञानः ) प्रकट होकर ( सद्यः हव्यः बभूव ) शीघ्र ही स्तुत्य, उपादेय हो जाता है। वह ( पुरूणि नर्य्या अपांसि कृण्वन्) नायक योग्य वा प्रजाजन के हितार्थ बहुत से कर्मों को करता हुआ ( पीतः सोमः न ) पान वा पालन योग्य सोम रस, ऐश्वर्यं वा पुत्रादि के समान ही ( सखिभ्यः हव्यः ) मित्रों के लिये स्तुत्य हो जाता है। इति पञ्चत्रिंशो वर्गः॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - तिरश्चीर्द्युतानो वा मरुत ऋषिः। देवताः—१-१४, १६-२१ इन्द्रः। १४ मरुतः। १५ इन्द्राबृहस्पती॥ छन्द:—१, २, ५, १३, १४ निचृत् त्रिष्टुप्। ३, ६, ७, १०, ११, १६ विराट् त्रिष्टुप्। ८, ९, १२ त्रिष्टुप्। १, ५, १८, १९ पादनिचृत् त्रिष्टुप्। ४, १७ पंक्तिः। २० निचृत् पंक्तिः। २१ विराट् पंक्तिः॥ एकविंशत्यृचं सूक्तम्॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top