ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 97/ मन्त्र 12
ने॒मिं न॑मन्ति॒ चक्ष॑सा मे॒षं विप्रा॑ अभि॒स्वरा॑ । सु॒दी॒तयो॑ वो अ॒द्रुहोऽपि॒ कर्णे॑ तर॒स्विन॒: समृक्व॑भिः ॥
स्वर सहित पद पाठने॒मिम् । न॒म॒न्ति॒ । चक्ष॑सा । मे॒षम् । विप्राः॑ । अ॒भि॒ऽस्वरा॑ । सु॒ऽदी॒तयः॑ । वः॒ । अ॒द्रुहः॑ । अपि॑ । कर्णे॑ । त॒र॒स्विनः॑ । सम् । ऋक्व॑ऽभिः ॥
स्वर रहित मन्त्र
नेमिं नमन्ति चक्षसा मेषं विप्रा अभिस्वरा । सुदीतयो वो अद्रुहोऽपि कर्णे तरस्विन: समृक्वभिः ॥
स्वर रहित पद पाठनेमिम् । नमन्ति । चक्षसा । मेषम् । विप्राः । अभिऽस्वरा । सुऽदीतयः । वः । अद्रुहः । अपि । कर्णे । तरस्विनः । सम् । ऋक्वऽभिः ॥ ८.९७.१२
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 97; मन्त्र » 12
अष्टक » 6; अध्याय » 6; वर्ग » 38; मन्त्र » 2
अष्टक » 6; अध्याय » 6; वर्ग » 38; मन्त्र » 2
विषय - राजा के कर्त्तव्य के साथ साथ परमेश्वर के गुणों का वर्णन।
भावार्थ -
( विप्राः ) विद्वान् पुरुष ( नेमिम् ) शत्रुओं के नमाने वाले बलवान् ( मेषं ) समस्त सुखों के दाता, राजा को ( चक्षसा ) दर्शन कर ( अभि-स्वरा ) उत्तम स्वर से ( नमन्ति ) उस का आदर करते हैं। हे विद्वान् लोगो ! आप लोग भी ( सु-दीतयः ) उत्तम दीप्ति युक्त ( अद्रुहः ) द्रोह, परस्पर द्वेष, कलह से रहित और ( कर्णे तरस्विनः ) करने योग्य कर्त्तव्य कर्म में शीघ्रता करने वाले, अनालसी होकर (ऋक्वभिः) उत्तम ऋचाओं से उस स्वामी की (सं) मिलकर स्तुति करो।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - रेभः काश्यप ऋषिः॥ इन्द्रो देवता॥ छन्दः—१, ११ विराड् बृहती। २, ६, ९, १२ निचृद् बृहती। ४, ५, बृहती। ३ भुरिगनुष्टुप्। ७ अनुष्टुप्। १० भुरिग्जगती। १३ अतिजगती। १५ ककुम्मती जगती। १४ विराट् त्रिष्टुप्॥ पञ्चदशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें