English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 14/ मन्त्र 5
सूक्त - ब्रह्मा
देवता - गौः, गोष्ठः
छन्दः - अनुष्टुप्
सूक्तम् - गोष्ठ सूक्त
शि॒वो वो॑ गो॒ष्ठो भ॑वतु शारि॒शाके॑व पुष्यत। इ॒हैवोत प्र जा॑यध्वं॒ मया॑ वः॒ सं सृ॑जामसि ॥
स्वर सहित पद पाठशि॒व: । व॒: । गो॒ऽस्थ: । भ॒व॒तु॒ । शा॒रि॒शाका॑ऽइव । पु॒ष्य॒त॒ । इ॒ह । ए॒व । उ॒त । प्र । जा॒य॒ध्व॒म् । मया॑ । व॒: । सम् । सृ॒जा॒म॒सि॒ ॥१४.५॥
स्वर रहित मन्त्र
शिवो वो गोष्ठो भवतु शारिशाकेव पुष्यत। इहैवोत प्र जायध्वं मया वः सं सृजामसि ॥
स्वर रहित पद पाठशिव: । व: । गोऽस्थ: । भवतु । शारिशाकाऽइव । पुष्यत । इह । एव । उत । प्र । जायध्वम् । मया । व: । सम् । सृजामसि ॥१४.५॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 14; मन्त्र » 5
विषय - गौओं और प्रजाओं की वृद्धि का उपदेश ।
भावार्थ -
हे गौवो ! (वः) तुम्हारे लिये (गोष्ठः) यह गोशाला (शिवः) कल्याणकारी (भवतु) होवे । और तुम (शारिशाका इव) मधुमक्षियों के समान (पुष्यत) वृद्धि को प्राप्त होओ । (उत) और (इह एव) यहां ही (प्रजायध्वं) प्रजा आदि उत्पन्न करो । (वः) आपको मैं (मया) अपने से (सं सृजामसि) और भी सम्बद्ध करता हूं। राजा का प्रजा के प्रति वचन भी स्पष्ट है ।
टिप्पणी -
(द्वि०) ‘शारिशाका श्व’ इति पैप्प० सं०। ‘शारिः शाका इव’ इति रोथकामितः पाठः ।
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ब्रह्मा ऋषिः । गावो देवताः उत गोष्ठो देवता। १, ६ अनुष्टुभः । ६ आर्षी त्रिष्टुप् । षडृर्चं सूक्तम्।
इस भाष्य को एडिट करें