English
अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 28/ मन्त्र 5
सूक्त - शम्भुः
देवता - द्यावापृथिवी, आयुः
छन्दः - भुरिक्त्रिष्टुप्
सूक्तम् - दीर्घायु प्राप्ति सूक्त
इ॒मम॒ग्न आयु॑षे॒ वर्च॑से नय प्रि॒यं रेतो॑ वरुण मित्र राजन्। मा॒तेवा॑स्मा अदिते॒ शर्म॑ यच्छ॒ विश्वे॑ देवा ज॒रद॑ष्टि॒र्यथास॑त् ॥
स्वर सहित पद पाठइ॒मम् । अ॒ग्ने॒ । आयु॑षे । वर्च॑से । न॒य॒ । प्रि॒यम् । रेत॑: । व॒रु॒ण॒ । मि॒त्रऽरा॒ज॒न् । मा॒ताऽइ॑व । अ॒स्मै॒ । अ॒दि॒ते॒ । शर्म॑ । य॒च्छ॒ । विश्वे॑ । दे॒वा॒: । ज॒रत्ऽअ॑ष्टि: । यथा॑ । अस॑त् ॥२८.५॥
स्वर रहित मन्त्र
इममग्न आयुषे वर्चसे नय प्रियं रेतो वरुण मित्र राजन्। मातेवास्मा अदिते शर्म यच्छ विश्वे देवा जरदष्टिर्यथासत् ॥
स्वर रहित पद पाठइमम् । अग्ने । आयुषे । वर्चसे । नय । प्रियम् । रेत: । वरुण । मित्रऽराजन् । माताऽइव । अस्मै । अदिते । शर्म । यच्छ । विश्वे । देवा: । जरत्ऽअष्टि: । यथा । असत् ॥२८.५॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 28; मन्त्र » 5
मन्त्र विषय - বুদ্ধ্যা বিবাদঃ কর্ত্তব্য ইত্যুপদিশ্যতে
भाषार्थ -
(অগ্নে) হে অগ্নিতত্ত্ব, (বরুণ) হে জলতত্ত্ব ! (রাজন্) হে বড়ো/পরম শক্তিসম্পন্ন (মিত্র) মিত্র প্রাণবায়ু ! (ইমম্) এই পুরুষকে (আয়ুষে) আয়ু [বৃদ্ধির] জন্য এবং (বর্চসে) তেজ বা অন্নের জন্য (প্রিয়ম্) প্রসন্নকারী (রেতঃ) বীর্য বা সামর্থ্য (নয়) প্রাপ্ত করাও। (অদিতে) হে অদীন বা অখণ্ড প্রকৃতি বা ভূমি ! (মাতা ইব) মাতার সমান (অস্মৈ) এই জীবকে (শর্ম) আনন্দ (যচ্ছ) দান করো। (বিশ্বে) হে সকল (দেবাঃ) দিব্য পদার্থ বা মহাত্মাগণ ! (যথা) যাতে [এই পুরুষ] (জরদষ্টিঃ) স্তুতির সাথে প্রবৃত্তি বা ভোজনবিলাসী (অসৎ) হয় ॥৫॥
भावार्थ - মনুষ্য অগ্নি, জল, বায়ু ও পৃথিবী তত্ত্বকে প্রয়ত্নপূর্বক সঠিক ভোজন-পানীয় ব্রহ্মচর্যাদির নিয়মপালন দ্বারা অনুকূল রাখুক, যাতে শরীরের পুষ্টি ও আত্মার উন্নতি করে উৎসাহী এবং যশস্বী হয় ॥৫॥ মুম্বাঈ গভর্নমেন্ট পুস্তকের সংহিতা এবং পদপাঠে [মিত্র–রাজন্] এক পদ আছে, কিন্তু সায়ণভাষ্য এবং অন্য দুটি পুস্তকে (মিত্র রাজন্) দুটি পদ আছে, তা আমি গ্রহণ করেছি ॥
इस भाष्य को एडिट करें